Sportif Görme Nedir?

[proksi]

Reklam Alanı

Sportif Görme Nedir?

Bir sporcu sahaya çıktığı zaman ve oyun esnasında zihninde bir çok soru barındırır. Bu sorular, topun nerede olduğu, takım arkadaşlarının pozisyonlarının ne olduğu, rakiplerinin nerede olduğu veya o günkü hava ve saha koşulları ile ilgili olabilir. Fakat sporcunun aklına gelen en son şey, tüm bu soruların cevaplarını bulmak için görsel sistemini nasıl kullanacağıdır.


Antrenörlerin genel kanısı ise, eğer sporcuları 20/20 görebiliyorlarsa görsel olarak başka bir şeye ihtiyaçları olmadığı yönündedir ve bu bakış açısı gençler kategorilerinde ve devamında ki profesyonel sporculuk yaşantısında da devam etmektedir. Oysa ki, görme insanların baskın duyusudur. Vucuttaki duyusal reseptörlerin %70′i gözlerdedir. Bu görsel beceriler ve bileşenleri, sporcunun sportif çevre hakkında bilgi elde etmesindeki davranış şeklinin %80′ini oluşturur (1). Bunun yanında görsel sistem vücuttaki diğer motor sistemlere benzemektedir. Sporcu tıpkı baranşına özgü yaptığı özel drillerle toplam performansını arttırdığı gibi, görsel sistemini antrene ederek ve sportif görme egzersizleriyle geliştirerek toplam performansını da arttırabilir.

GÖZÜN BASİT ANATOMİSİ VE FİZYOLOJİSİ

Kafa tası içerisinde, her bir göz, göz küresine bağlı 6 adet extraocular kasa sahiptir. Bu kaslar tek başlarına çalışabildikleri gibi, aynı zamanda gözdeki farklı hareketleri oluşturmak için koordinasyon içinde çalışabilirler. Zaman zaman bu kaslar bir diğeriyle eş zamanlı çalışabilirken, bazen de özel göz hareketleri için birbirlerine zıt olarak çalışabilirler. Örneğin; gözlerimizle sağ üst tarafa bakmak istediğimizde, her iki gözdeki superior rectus ve inferior oblique kasları, sağ gözde lateral rectus ve sol gözde medial rectus kası bu basit hareketi yapabilmek için eş zamanlı olarak kasılırlar. Gözlerimizi şaşı yaptığımızda ise, her iki gözdeki medial rectus kasları eş zamanlı olarak kasılırlar.




Yukarıda bahsedilen 6 extraocular kas diğer iskelet kasları ile benzer özellikleri barındırmaktadırlar. Bu kaslar çizgili kaslardır ve diğer iskelet kasları gibi üzerlerindeki kuvvet ve taleplere uyum sağlayabilirler. Dolayısı ile bir egzersiz programına maruz kaldıklarında da egzersize uyum gösterirler. Fakat, Sportif Görme egzersizleri, bu kasları daha güçlü hale getirmekle değil, hızlarını, koordinasyonlarını ve dayanıklılıklarını arttırmakla ilgilenir. İstemli kasılan bu kasları, Sportif Görme Egzersizleri ile kontrol ve antrene edebiliriz.

9 adet ana bakış pozisyonu vardır. Bunlar; 1) Yukarı ve sola, 2) Yukarı, 3) Yukarı ve sağa, 4) Sola, 5) Karşıya doğru, 6) Sağa, 7) Aşağı ve sola, 8 ) Aşağı, 9) Aşağı ve sağa. Her bakışta kaslar birlikte çalışırlar. Bazı kaslar dinlenmeye ihtiyaç duyduklarında diğerleri kasılarak bu kaslara dinlenmeleri için fırsat verirler. Bu durum ise bize, extraocular kasların koordinasyonun, efektif ve doğru göz hareketlerinde neden bu kadar kritik öneme sahip olduğunu göstermektedir. Sportif görme egzersizleri ile, sporcu ihtiyacı olan extraocular kas koordinasyonunu geliştirebilir. Böylece oyun içerisinde sporcu, daha hızlı ve netlikle en iyi pozisyonu alır.

GÖRSEL MOTOR BECERİLER

Görsel sistem fonksiyonel olarak iki basit kategoriyi barındırır. Bunlar; Görsel Motor Beceriler ve Görsel Algısal Beceriler’dir.

Görsel motor beceriler muhtemelen branşa özel performansla en kolay ilişiklendirilen kategoridir. Eğer sporcu gözlerini çabuk ve efektif olarak hareket ettiremez ise, branşının gereği olan hareket ve becerileri optimal olarak ortaya koyamaz.

Görsel motor sistemde 3 basit ocular beceri kullanılır. Bunlar, gözlerin birbirleriyle olan koordinasyonu (vergency), odaklanma (focusing) ve izleme (tracking)’dir. Sportif Görme’nin çalışma alanı ise bu 3 beceriyi geliştirmek üzerinedir. Beyindeki proprioseptif merkezle direk bağlantısı olan görsel sistemde, ocular motor becerilerin geliştirilmesi sonucu, sportif beceriler de geliştirilebilir. Bu yolla ise toplam performans artacaktır.

Prof. Dr. Mustafa Karahan

Çiğdem Özkaya

KAYNAKLAR


(1) Marieb, E.N., Mallat J., (1992). Human Anatomy. California: Benjamin/Cummings, 415-423.

(2) Wilson, T.A., Falkel, J., (2004). SportsVision, USA, 1-9.