binali
09-12-2008, 01:21
ANTRENMANDA VÜCUT ISI DEĞERİ
İnsanın en önemli fizyolojik özelliklerinden birisi de iç ısı değeri sabit olma özelliğidir. Vücuttaki derin dokuların ısısı bir hastalık olmadıkça ±0,6 oC içinde hemen hemen sabit kalır. Birçok normal kişide ağızdan ölçülen normal ısı değerleri 36 oC ile 37,2 oC sınırları arasında değiştiği için normal kabul edilebilecek tek ısı değeri yoktur.
Ağır egzersizde vücutta aşırı miktarda ısı oluştuğu zaman vücut ısısı geçici olarak 39.3 oC ile 40 oC yükselebilir (1,2).
Vücut ısısının üretiminde etkili olan faktörler metabolik hız, kas kasılması egzersiz ve hormonal faktörlerdir. Organizmada ısı üretimi besinlerin metabolizmada kullanımı ile oluşmaktadır.
Özellikle egzersizde ısı üretiminin artışı ve enerjinin % 15–40 'inin mekanik enerjiye dönüşürken geri kalanının ısıya dönüşmesi, artan ısının uzaklaştırılmasını ve ısı dengesinin saklanılmasını zorunlu kılmaktadır. Çünkü normal hava şartlarında enerji rezervlerinin %80'ini kullanabilen sporcu, sıcak ortamda egzersiz yaptığında bu kullanım düzeyine gelemeden bitkinleşir ya da bu kullanım düzeyine daha az iş düzeyinde ulaşır (3).
Vücut ısı regülâsyonu insanlar tarafından 5 oC artışı ve 10 oC derece azalmalar insanlar tarafından kontrol edilebilir. 1960–1983 yılları arsında 70 futbolcunun ısı stresi nedeni ile ölmesi ve sağlık açısından egzersiz yapan insanların terleme sonucu vücudun normal sıcaklık sınırına gelmesini dikkate almamaları ciddi bir problem olarak görülmektedir(3).
Ayrıca yetişkinler ve çocuklarda arasında vücut ısı değişimi değerlerinde hem egzersizde hem de dinlenmede farklılıklar vardır (4).
Egzersizde metabolik ısı oluşumu artar, çok ağır bir egzersizde bu artış 30 kat olabilir. Sıcak ortamda yapılan egzersizlerde oluşan ısının uzaklaştırılması büyük oranda damarların genişlemesi (vazadilatasyon) ve terleme (evoparasyon) ile sağlanmaktadır (3). Egzersize bağlı olarak artan ısının düşürülmesinde terleme oldukça önemlidir. İnsanlarda yaklaşık 2,5 milyon ter bezi bulunmaktadır. Egzersizde ısı kaybı, ısı üretiminin artığı durumlarda deri kan akımının artışı ile birlikte deriye ait kılcal damarların genişlemesi ve ter bezlerinin aktiviteleri ile gerçekleşir. Vücutta ısı artışına paralel olarak terlemede de artış görülür(3).
Sıvı kaybı karşılanamadığı takdirde toparlanma sürecinde problemler oluşmaktadır. Ayrıca antrenmanla birlikte artan vücut ısısının sonucunda antrenmanın sonucunda oluşan terlemenin de durması sağlık açısından önemlidir. Çünkü terlemenin durmaması veya artan vücut ısısının antrenman başlangıç düzeyine gelmeden giyinilmesi sağlıkla ilgili problemlere neden olabilmektedir(5).
Yararlanılan Kaynaklar:
1. BROKS G.A., FAHEY T.H., WHİTE T.P., Exercise Phyilology, Mayfield Publishing Company, London, ,429.
2. GUYTON A.C., HALL J.E.: Tıbbi Fizyoloji, Nobel Kitapevi, 1996, İstanbul, s. 911.
3. GÜNAY, M. CİCİOĞLU İ.,: Spor Fizyolojisi, Gazi Kitapevi, Ankara, 2001,s.267-280.
4. FALK B., Effects of thermal stress during rest and exercise in the paediatric population,
Sports Med. 1998 Apr;25(4):221-40, PMID: 9587181.
5. Fatih KILINÇ ve diğerleri, “BASKETBOL YAZ SPOR OKULLARINA KATILAN ÇOCUKLARIN BİRİM ANTRENMANDA VÜCUT ISI DEĞERLERİNDEKİ DEĞİŞİMLERİN İNCELENMESİ”, 8. Spor Bilimleri Kongresi, Bildiri Nu.254, Antalya-2004.
İnsanın en önemli fizyolojik özelliklerinden birisi de iç ısı değeri sabit olma özelliğidir. Vücuttaki derin dokuların ısısı bir hastalık olmadıkça ±0,6 oC içinde hemen hemen sabit kalır. Birçok normal kişide ağızdan ölçülen normal ısı değerleri 36 oC ile 37,2 oC sınırları arasında değiştiği için normal kabul edilebilecek tek ısı değeri yoktur.
Ağır egzersizde vücutta aşırı miktarda ısı oluştuğu zaman vücut ısısı geçici olarak 39.3 oC ile 40 oC yükselebilir (1,2).
Vücut ısısının üretiminde etkili olan faktörler metabolik hız, kas kasılması egzersiz ve hormonal faktörlerdir. Organizmada ısı üretimi besinlerin metabolizmada kullanımı ile oluşmaktadır.
Özellikle egzersizde ısı üretiminin artışı ve enerjinin % 15–40 'inin mekanik enerjiye dönüşürken geri kalanının ısıya dönüşmesi, artan ısının uzaklaştırılmasını ve ısı dengesinin saklanılmasını zorunlu kılmaktadır. Çünkü normal hava şartlarında enerji rezervlerinin %80'ini kullanabilen sporcu, sıcak ortamda egzersiz yaptığında bu kullanım düzeyine gelemeden bitkinleşir ya da bu kullanım düzeyine daha az iş düzeyinde ulaşır (3).
Vücut ısı regülâsyonu insanlar tarafından 5 oC artışı ve 10 oC derece azalmalar insanlar tarafından kontrol edilebilir. 1960–1983 yılları arsında 70 futbolcunun ısı stresi nedeni ile ölmesi ve sağlık açısından egzersiz yapan insanların terleme sonucu vücudun normal sıcaklık sınırına gelmesini dikkate almamaları ciddi bir problem olarak görülmektedir(3).
Ayrıca yetişkinler ve çocuklarda arasında vücut ısı değişimi değerlerinde hem egzersizde hem de dinlenmede farklılıklar vardır (4).
Egzersizde metabolik ısı oluşumu artar, çok ağır bir egzersizde bu artış 30 kat olabilir. Sıcak ortamda yapılan egzersizlerde oluşan ısının uzaklaştırılması büyük oranda damarların genişlemesi (vazadilatasyon) ve terleme (evoparasyon) ile sağlanmaktadır (3). Egzersize bağlı olarak artan ısının düşürülmesinde terleme oldukça önemlidir. İnsanlarda yaklaşık 2,5 milyon ter bezi bulunmaktadır. Egzersizde ısı kaybı, ısı üretiminin artığı durumlarda deri kan akımının artışı ile birlikte deriye ait kılcal damarların genişlemesi ve ter bezlerinin aktiviteleri ile gerçekleşir. Vücutta ısı artışına paralel olarak terlemede de artış görülür(3).
Sıvı kaybı karşılanamadığı takdirde toparlanma sürecinde problemler oluşmaktadır. Ayrıca antrenmanla birlikte artan vücut ısısının sonucunda antrenmanın sonucunda oluşan terlemenin de durması sağlık açısından önemlidir. Çünkü terlemenin durmaması veya artan vücut ısısının antrenman başlangıç düzeyine gelmeden giyinilmesi sağlıkla ilgili problemlere neden olabilmektedir(5).
Yararlanılan Kaynaklar:
1. BROKS G.A., FAHEY T.H., WHİTE T.P., Exercise Phyilology, Mayfield Publishing Company, London, ,429.
2. GUYTON A.C., HALL J.E.: Tıbbi Fizyoloji, Nobel Kitapevi, 1996, İstanbul, s. 911.
3. GÜNAY, M. CİCİOĞLU İ.,: Spor Fizyolojisi, Gazi Kitapevi, Ankara, 2001,s.267-280.
4. FALK B., Effects of thermal stress during rest and exercise in the paediatric population,
Sports Med. 1998 Apr;25(4):221-40, PMID: 9587181.
5. Fatih KILINÇ ve diğerleri, “BASKETBOL YAZ SPOR OKULLARINA KATILAN ÇOCUKLARIN BİRİM ANTRENMANDA VÜCUT ISI DEĞERLERİNDEKİ DEĞİŞİMLERİN İNCELENMESİ”, 8. Spor Bilimleri Kongresi, Bildiri Nu.254, Antalya-2004.