Bilişsel Gelişim

[webmaster]

Reklam Alanı

BİLİŞSEL GELİŞİM = o ns = />
Bilişsel gelişim;düşünmede, problem çözmede, akıl yürütmede kavrama sisteminde kısaca zihinsel süreçlerde meydana gelen değişikliklerdir. Bilişsel gelişimi inceleyen psikologların başında Piaget gelmektedir.
Piaget’e göre insanlarda temelde iki eğilim vardır. Organizasyon ve adaptasyon.
<I mso-bidi-font-style: Organizasyon:[/I] dış dünyaya ait algılamaların sistematize edilmesi ve tutarlı bir bütün haline dönüştürülmesidir.
<I mso-bidi-font-style: Adaptasyon:[/I] kişinin çevreyle etkileşimi ve sonuçta çevreyle kendisi arasındaki uyumudur. Adaptasyon kişinin çevreye uyumudur ve iki farklı süreci vardır. Bunlar özümleme ve uyumsama dır. Bu kavramları anlamak için Piaget’in bilginin yapılanması durumunu bilmek gerekir.
Piaget’e göre bilginin yapılanmasında temel unsur şemalardır. Şema; dış dünyayı zihinde nasıl organize ettiğini gösteren bilgi yapılarıdır. Bu yapılar yeni bilgi kazanılmasına yardım eder. <I mso-bidi-font-style: Şemalar [/I] kişinin çevresi olan ebeveyn, öğretmen ve arkadaş gurupları gibi uyaranlarla etkileşimi sonucu kazanılan davranış ve düşünce kalıplarıdır. Kişi çevresi ile etkileşimi sırasında yeni bir durumla karşılaştığında bu durum kolay bir şekilde şemalara uydurulur. Eğer uydurulamıyorsa bu durumda adaptasyon gereklidir. Kişi bu yeni durumu yorumlayarak eski şemaya uydurur buna <I mso-bidi-font-style: özümleme[/I] denir. Veya yeni yaşantıları bilgi düzeyinde kazanmak için eski şemada değişiklik yapar, buna da <I mso-bidi-font-style: uyumsama[/I] denir.
Piaget’e göre bilişsel gelişim, çocuğun çevresiyle etkileşimi sonucunda bilişsel yapıların değişimi ile gerçekleşir.

PİAGET’E GÖRE GELİŞİM DÖNEMLERİ
<I mso-bidi-font-style: 1-Duyusal-devinim(0-2 yaş) dönemi:[/I]
bebek doğduğu ilk günden itibaren çevresini keşfetmeye başlar. Keşif esnasında kullandığı araçlar doğuştan getirdiği duyusal ve hareketsel yeteneklerdir. Bu dönemde çocuklar nesnelerin değişmezliğini keşfederler. İlk zamanlarda bebek için nesne ancak kendi görsel alanı içinde olduğu zaman vardır. Nesne ortadan kaldırılınca ortada yoktur. Bir yaşına doğru çocuk nesnenin değişmezliğini kavramaya başlar. Gözünün önünden kaldırılan nesneyi bakarak arar. Çocuğun çevresiyle duyusal ve hareketsel etkileşim yapması, çevresini algılamasına yardımcı olur. Bu dönemin sonuna gelindiğinde bebekler nesnelerin kendilerinden bağımsız olduklarını ve görsel olarak algılanmasalar bile varlıklarını sürdürdüklerini kavrarlar.
<I mso-bidi-font-style: 2-İşlem öncesi dönem(2-7 yaş):[/I]
İşlem öncesi evreye geçişin belirleyicisi sembolik düşünme kapasitesidir. Örn; bir ağaç dalını at gibi kullanmaya, anne-baba rollerine girerek yetişkin rollerini oynaması gibi..
Bu dönemde çocuk tamamen ben merkezlidir. Kendi düşüncelerine odaklaşma vardır. Başka insanların bakış açılarının olabileceğini kavrayamazlar. Çocukların konuşmaları da ben merkezlidir.
Miktar ve hacim korunumunu henüz başaramamışlardır. İşle öncesi dönemdeki çocuklar, bir nesnenin görünümündeki bir değişikliğe rağmen miktarının ya da hacminin sabit kalabileceğini anlayamazlar. Buna <I mso-bidi-font-style: korunum[/I] denir.
<I mso-bidi-font-style: Korunum;[/I] bir nesnenin sayı yada miktar gibi özelliklerinin görünüşte farklı düzenlemelerine rağmen değişmeyeceğini kavrama yeteneğidir. Bu dönemde maddelerin katı, sıvı, gaz hallerine dönüşebileceklerini kavrayamazlar. İşlemler tek yönlüdür bir işlemin tersine çevrilebileceğini kavrayamazlar.
Hayal dünyalarının genişliği onların birtakım hayali kahramanlar üretmelerine ve onlarla canlılarmış gibi iletişim kurmalarına neden olur. Dil gelişimi oldukça hızlanmıştır.
<I mso-bidi-font-style: 3-Somut işlemler dönemi(7-11):[/I]
bu dönemde maddenin korunması, ağırlık ya da hacminin korunması özellikleri kazanılır. Çocuklar ben merkezcilikten uzaklaşmaya başlarlar. Olayların belli bir yönüne odaklaşma ortadan kalkar. Olayları farklı boyutlarıyla düşünmeye başlarlar.
Tersine çevirebilirlik, sınıflama, sıralama, geçişlilik gibi yetenekler gelişir. Bu dönemdeki çocuklar ancak somut nesneler ve kavramlar üzerinde işlemler yapabilirler, düşünebilirler. Bir problem somut nesnelerle bağlantılı ise çözülebilir. Çocuklar nesneleri sayabilir, daha fazla, daha az, eşit gibi ilişkiler kurabilirler. Nesnelerin birebir karşılığını bulabilirler.
<I mso-bidi-font-style: 4-Soyut işlemler dönemi(11-...):[/I]
Bu dönem Piaget’e göre zihinsel gelişimin en üst basamağıdır. Bu düzeye ulaşan bir çocuk belirli bir sorunu çözebilmek için değişik hipotezleri deneyebilir. Çocuğun formel yapısı ve akıl yürütme becerisi yerleşmiştir.
Bu dönemde soyut kavramlarla (özgürlük, eşitlik, demokrasi vb..) düşünebilme yeteneği gelişmiştir.
Tümdengelim, tümevarım, genelleme gibi zihinsel işlemler gerçekleştirilir. Soyut kavramlarla fikir yürütebilir. Varsayımlar kurabilir ve bunlara yönelik tartışmalar yapabilir.
Bu dönemden sonra bilişsel gelişim niteliksel olarak değişmez. Deneyimler sonucu bazı niceliksel değişiklikler gerçekleşir.