Sporda performans arttırma

[binali]

Reklam Alanı

Sporda performans arttırma

Performans tespiti ve arttırmanın medikal yöntemleri
Beyin duygularımızı, düşüncemizi ve hareketlerimizi kontrol eden çok merkezli bir üs gibi çalışır. Basketbol oynayabilmemizin temel-olmazsa olmaz tüm koşullarını beyin sağlar. Başarılı oyuncuların özellikle bazı beyin bölgelerinin diğer insanlara oranla çok daha iyi organize olduğu bilinmektedir.

Örnegin beynin paryetal bölgesi; Beyin-beden-uzay (bulunulan konum) uyumunu sağlar. Dolayısıyla çevredeki kişilerin ve cisimlerin yerleşimini farketmeyi sağlar (3 boyutlu kavrama). Ellere, parmaklara gözlere, kafaya ve cisimlere ulaşıp yakalamak için görsel kılavuzluk sağlar. Kol ve bacakların pozisyonu hakkında bilgi alır. Hareketlere yön verir. Ortamdaki uyaranları hisseder. Sağ-sol ayrımını yapar.
İyi bir oyuncu olmak için iyi çalışan bir paryetal bölgeye sahip olmamız gerektiği açıktır.
Ancak beyinde paryetal bölge çok iyi durumda olsa bile diğer beyin bölgelerinin de belli düzeyde olması gerekir. Çünki beyin bölgeleri birbirleri arasında sürekli iletişim halindedir. Beynin görme merkezi olan oksipital bölgede ortaya çıkan bir sorun paryetal bölgenin çalışmasını önemli ölçüde etkileyerek performansı azaltabilir. Bir başka örnek beyin frontal bölgesi özellikleri etkilenirse ortaya çıkar. Bu bölgenin özellikleri; dikkati sağlama ve sürdürme, sabır, planlama, tasarlama, yargılama, tepki kontrolü, düzenli olma, kendini kontrol edebilme, sorunları çözme, ayrıntılı düşünme, gelecekle ilgili öngörüde bulunma, hata ve deneyimlerden ders çıkarma, duyguları algılama ve ifade etme, sağduyu sağlama görevlerini yerine getirir. Bu bölgede gelişen çalışma sorunu örnegin, dikkatin çabuk dağılmasına yol açacak ve performansı olumsuz yönde etkileyecektir.
Modern tıbbın son yıllarda beyin çalışması ile ilgili yeni ölçüm teknikleri geliştirmesi sonucu, beyin işlevleri hakkında daha çok bilgi sahibi olmamız sağlanmıştır. Ayrıca yeni teknikler yeni tedavi-iyileştirme yöntemlerinin gelişmesine de olanak tanımıştır. Burada amaç, beyni daha iyi tanımak, çalışma özelliklerini öğrenmek, varsa sorunları tespit etmek, sorun olsun ya da olmasın beynin daha iyi çalışabilmesini, daha iyi performans göstermesini sağlamaktır.

Beyin performansını ölçen yöntemler

1.QEEG (beyin haritalama yöntemi) ; Doğrudan beyin çalışması hakkında bilgi verir. Klasik EEG kayıtlamasında olduğu gibi yapılan çekim, daha fazla beceri ve emek gerektirir. Düşük elektrik akımı ile oluşan beyin aktivitesi kaydedilerek bir bilgisayar programı ile analiz edilir. Sonuçlar, programın veribankasında yeralan normal kişilerin analizleriyle karşılaştırılır. Normalden ne kadar sapma olduğu, beynin hangi bölgelerinin çalışmasında hassasiyet gerçekleştiği saptanır. Ayrıca, IQ (zeka testi), kafa travması hassasiyet düzeyi ve çocuklarda öğrenme zorluğu düzeyi rapor edilir. Bulgular takip açısından da önemlidir.
QEEG çekimi ağrısızdır. Çekimi yapılan kişiye hiçbir madde ya da uyaran verilmez.

2.SPECT, PET ve fonksiyonel MRI: Bu yöntemlerle beyin kan akımı özellikleri-metabolizma ölçülür. Çekim öncesi koldan iğne ile kontrast madde verilir.

Beyin hassasiyeti yaratan ve performansı etkileyen nedenler

1.Genetik faktörler: Beyin performansını belirleyen en önemli neden belkide genetik faktörlerdir. Çevik, güçlü anne babanın çocuklarıda benzer özellikler taşıyacağı beklenir.
2.Doğum zorluğu beyin hassasiyeti gelişimine etkisi vardır. Boyna kordon dolanması, bir alet yardımı ile doğumun gerçekleşmesi, doğumda morarmanın olması, dogum sonu görülen uzamış sarılık durumlarında beyin çalışma özelliği beynin bazı bölgelerinde bozulabilmektedir.
3.Anne sütü almamak: Anne sütünde yeralan bazı proteinler diğer sütlerde bulunmaz ve beyin gelişimi için gereklidir.
4.Çocukluk döneminde geçirilen bazı hastalıklar beyin çalışmasını etkileyerek hassasiyet oluşumuna neden olabilirler.
5.Kafa darbesi: örnegin saatte 50 km hızla giden bir arabanın içinde emniyet kemeri bağlı iken arabanın aniden durması ile vucudumuzda duracaktır. Ancak kafatası içinde etrafında su dolu olan bir kesede yeralan beyin bu ani durmaya hemen tepki veremez ve kendi kafatası içine çarpar. Bu olayın etkisi o an şikayet olarak ortaya çıkmayacak ancak yıllar içinde gelişen hassasiyetin kıvılcımı bu olay ile başlayacaktır. Önemli olsun ya da olmasın alınan her kafa darbesi yıllar sonra bize beyin hassasiyeti olarak geri dönebilir.
5.Beyni etkileyen ve dışarıdan alınan maddeler: örnegin tüp gazı zehirlenmesi, karbon monoksit zehirlenmeleri vb..
6.Beyin kan akımının geçici olarak durmasına neden olan durumlar.

Nedenlerden oyuncular için en önemlisi kafa darbesidir. Çünki güce dayalı bir spor dalında kafanın dirsek yemesi ya da kafa kafaya çarpışmaların olması kaçınılmazdır. Yukarıda araba kazası örneğinde olduğu gibi, kafanın darbe alması için illaki kafaya direk bir temasın olması gerekmez. Hareket halinde iken ani hız değişimleri, turnikeden uygunsuz biçimde yere düşmeler beyni etkileyebilir. QEEG ya da SPECT gibi yöntemlerle kafa darbesine bağlı hassasiyetler tespit edilebilir.

Medikal performans arttırma yöntemi “Neurofeedback (nöroterapi)”

Bu yöntemde amaç QEEG ile tespit edilen beyin çalışma özelliklerini iyileştirmedir. Çekilen QEEG sonrası tespit edilen bölgelere-saçlı derinin üzerine, eletrot adı verilen 2 adet kablo yapıştırılır. Beyinde geliştirilmesi istenen özellik monitör aracılığıyla kişiye gösterilir. Amaç bu bölge çalışmasını daha iyi olacak düzeye çıkartmaktır. Daha iyi düzey özelliği kişiye monitörde gösterilerek hedef belirlenir. Hedefe ulaştıkça ortaya çıkan ses beyne pozitif feedback olarak geri döner ve böylece beyin daha verimli çalışma yöntemini öğrenir. Seanslarla uygulanan bu yöntemin haftada 3 kez alınması gerekir. Bu sayı olanaklara göre haftada 12’ye kadar çıkabilir. Her seans 30 dk. sürer. Toplam seans sayısı QEEG bulgularına göre değişmekle birlikte en az 40 olmalıdır.
İtalyan milli futbol takımı 2006 dünya kupası öncesi nöroterapi alması, dünya spor camiasında yankı bulmuş ve tüm spor dallarında nöroterapiye ilginin artmasına neden olmuştur.
Performans arttırma amaçlı nöroterapi kreatif sanatçılar, okul başarısını arttırmak isteyen öğrenciler ve işadamları için de uygulanmaktadır.
Tedavi yöntemi olarak beyin hassasiyeti nedeniyle ortaya çıkan tüm rahatsızlıklarda örneğin; dikkat eksikliği, migren ve diğer başağrıları, sinirlilik-gerginlik hali, uykusuzluk, unutkanlık, depresyon, kronik ağrılar, madde bağımlılığı, panik atak için nöroterapi seansları faydalıdır.

Dr. Güçlü ILDIZ