suedatug
19-04-2008, 14:31
ŞOK TANIMI
<DIR>
Ana kan damarlarındaki kan hacminin herhangi bir nedenle azalarak periferik dolaşımın yetersiz kalması sonucu dokuların oksijensiz kalmasıdır</DIR>
NEDENLERİ;
<DIR>
Sıvı-elektrolit kaybı
Dolaşım yetmezliği
Kan şekeri düşüklüğü
Beslenme bozuklukları
Ağrı-korku gibi nedenlerle sinir sisteminin olumsuz etkilenmesi
Bazı ilaçlar
Enfeksiyon hastalıkları</DIR>
BELİRTİLER I
<DIR>
Bitkinlik ve huzursuzluk
Soğuk terleme
Morarma
Renk solukluğu
Boyun venlerinin düzleşmesi
Hızlı ve zayıf nabız
Genişlemiş göz bebekleri </DIR>
BELİRTİLER II
<DIR>
Kuruluk ve susuzluk hissi
Nemli ve soğuk deri
Bulantı ve kusma
Bağırsak seslerinde artma
İdrar miktarında azalma(Oligüri)
İdrarın hiç olmaması (Anüri)
</DIR>
ŞOKUN FİZYOLOJİSİ
<DIR>
Kanın taşınması herhangi bir nedenle bozulur
Acil durumda iskelet kası ve gastrointestinal sistemdeki kan otomatik olarak,kalp beyin akciğerler ve böbreklere gönderilir
Kaza,ani hastalık,ağır sakatlanma, yaralanma, kan kaybı, iltihaplanma, yanma,zehirlenme,sıvı-elektrolit kaybı</DIR>
ŞOK TÜRLERİ VE NEDENLERİ
<DIR>
Primer şok ;Yüzeysel kan damarlarının ani genişlemesi ve dolaşan kanın burada birikmesi sonucu oluşur
Sinir sistemini ilgilendiren ameliyatlar, duygusal gerilimler ve çeşitli travmalar
Gelip geçici şok hemen gelişir ve tedaviye çok iyi cevap verir
Sekonder şok ;Travmadan bir süre sonra oluşur
Yaralardan fazla miktarda kan veya plazma,sıvı-elektrolit kaybı ya da dengenin bozulması, intersellüler (hücrelerarası) sıvının statik durumda olması,plazmanın vücut dokularında birikmesi
Genel olarak bu nedenler dolaşan kan hacminin azalmasına yol açar
Yaralanan yerde açığa çıkan histamin benzeri maddelerin bu durumu tetiklediği düşünülür</DIR>
NÖROJENİK ŞOK
<DIR>
M.Spinalisin servikal düzeydeki yaralanmalarında
Sinir sisteminin kan damarlarının tonusunu ayarlayan bölümünün hasarlanmalarında oluşur
Damarlar genişlemiş ve dolaşımdaki kan azalmıştır
5 lt.lik toplam kan dolaşım sistemini dolduramaz ve yetmezlik gelişir
Kan veya sıvı kaybı olmamakla birlikte doku ve organların perfüzyonu bozulur
Nörojenik şokta hastanın vücut ısısı hızla düşer</DIR>
HEMORAJİK ŞOK
<DIR>
Yaralanma sonrası şokudur
Genellikle sıvı veya kan kaybına bağlıdır
Hipovolemik şok adı da verilir
Dış kanama
İç kanama
Karaciğer, dalak yırtılmaları
Karın veya göğüsteki büyük damarları yırtılması
Geniş yanıklara bağlı oluşan sıvı kaybı
Yaralanma öncesi dehidratasyon varsa şok daha hızlı gelişir
Temel sebep damar yatağında yeterli kan olmamasıdır</DIR>
SEPTİK ŞOK
<DIR>
Ciddi bakteriyel enfeksiyonlar
Toksinler
Kan damarlarının duvarı yıkılır,sızıntı olur
Damarlar kasılma özelliklerini kaybederler
Bu şok oldukça karmaşıktır
Dolaşan kan miktarı azalmıştır
Damar yatağı çok genişlemiştir
Azalmış kan miktarı bu damar yatağı için çok az gelir
Uzun süre hastanelerde kalanlarda,ciddi hastalık,yaralanma veya ameliyat sonrası görülür</DIR>
KARDİYOJENİK ŞOK
<DIR>
Kalbin yeterli çalışmamasına bağlıdır
Kanın bütün damarlarda dolaşabilmesi kalbin kanı pompalamasına bağlıdır
Kalp kasında bozukluk olan hastalıklar
Kalp krizi
Kalbin belli sayıda kasılmasını önleyen durumlar
Kalbin pompa yetmezliği</DIR>
ANAFLAKTİK ŞOK
<DIR>
Bir madde ile ilk kez temas ettiğinde, buna duyarlılık kazanmış kişinin sonraki doz veya temasta aşırı reaksiyon göstermesi ile oluşur
Enjeksiyon; Tetanoz antitoksini, penisilin
Yeme; Bazı yiyecekler veya ilaçlar
Böcek sokması; Arı,diğer böcek sokmaları
İnhalasyon; Toz,polen veya benzeri maddelerin solunum yolu ile alınması</DIR>
RESPİRATUAR ŞOK
<DIR>
Ciddi bir toraks travması veya hava yolu tıkanması yeterli oksijen alımını önler
Solunumun yetmezliği de dolaşımla ilgili sebepler gibi şok nedenidir
Kan hacmi,damar yatağının hacmi ve kalp işlevi normaldir
Kanda taşınan oksijen yetersizdir</DIR>
METABOLİK ŞOK
<DIR>
Bazı hastalıklar tedavi edilmezse,kusma ishal ve çok fazla idrar çıkarmaya bağlı olarak, aşırı sıvı kaybının yol açacağı metabolik şok görülebilir
Vücut sıvıları ve kimyasal dengede, diabetes mellitus gibi hastalıklarda,ciddi bozukluklar olur
Bu hastalarda ciddi dehidratasyon olur</DIR>
PSİKOJENİK ŞOK
<DIR>
Sinir sisteminin geçici, genel vasküler dilatasyona yol açan bir reaksiyonudur
Kan dilate olan damarlarda biriktiğinden beyin kan akımında geçici azalma oluşur
Korku,heyecan,kan veya yara görmek tıbbi tedavi şiddetli ağrı
Genç kızlarda sık
Ayakta durmak
Kalabalık ve havasız ortamlar psikojenik şoka yol açabilir
Bu durumda en önemli risk düşerek yaralanmadır</DIR>
ŞOKTA İLKYARDIM
<DIR>
Dolaşım yetmezliği doku perfüzyonu bozulması
Hastanın başını indirip ayaklarını 30-40 cm yükseltmek
Hastayı sıcak tutmak
Solunum yolu ile oksijen vermek
Analjezik ile ağrıyı dindirmek
Kalbi güçlendirici tedavi
Sıvı-elektrolit dengesini desteklemek</DIR>
<DIR>
Ana kan damarlarındaki kan hacminin herhangi bir nedenle azalarak periferik dolaşımın yetersiz kalması sonucu dokuların oksijensiz kalmasıdır</DIR>
NEDENLERİ;
<DIR>
Sıvı-elektrolit kaybı
Dolaşım yetmezliği
Kan şekeri düşüklüğü
Beslenme bozuklukları
Ağrı-korku gibi nedenlerle sinir sisteminin olumsuz etkilenmesi
Bazı ilaçlar
Enfeksiyon hastalıkları</DIR>
BELİRTİLER I
<DIR>
Bitkinlik ve huzursuzluk
Soğuk terleme
Morarma
Renk solukluğu
Boyun venlerinin düzleşmesi
Hızlı ve zayıf nabız
Genişlemiş göz bebekleri </DIR>
BELİRTİLER II
<DIR>
Kuruluk ve susuzluk hissi
Nemli ve soğuk deri
Bulantı ve kusma
Bağırsak seslerinde artma
İdrar miktarında azalma(Oligüri)
İdrarın hiç olmaması (Anüri)
</DIR>
ŞOKUN FİZYOLOJİSİ
<DIR>
Kanın taşınması herhangi bir nedenle bozulur
Acil durumda iskelet kası ve gastrointestinal sistemdeki kan otomatik olarak,kalp beyin akciğerler ve böbreklere gönderilir
Kaza,ani hastalık,ağır sakatlanma, yaralanma, kan kaybı, iltihaplanma, yanma,zehirlenme,sıvı-elektrolit kaybı</DIR>
ŞOK TÜRLERİ VE NEDENLERİ
<DIR>
Primer şok ;Yüzeysel kan damarlarının ani genişlemesi ve dolaşan kanın burada birikmesi sonucu oluşur
Sinir sistemini ilgilendiren ameliyatlar, duygusal gerilimler ve çeşitli travmalar
Gelip geçici şok hemen gelişir ve tedaviye çok iyi cevap verir
Sekonder şok ;Travmadan bir süre sonra oluşur
Yaralardan fazla miktarda kan veya plazma,sıvı-elektrolit kaybı ya da dengenin bozulması, intersellüler (hücrelerarası) sıvının statik durumda olması,plazmanın vücut dokularında birikmesi
Genel olarak bu nedenler dolaşan kan hacminin azalmasına yol açar
Yaralanan yerde açığa çıkan histamin benzeri maddelerin bu durumu tetiklediği düşünülür</DIR>
NÖROJENİK ŞOK
<DIR>
M.Spinalisin servikal düzeydeki yaralanmalarında
Sinir sisteminin kan damarlarının tonusunu ayarlayan bölümünün hasarlanmalarında oluşur
Damarlar genişlemiş ve dolaşımdaki kan azalmıştır
5 lt.lik toplam kan dolaşım sistemini dolduramaz ve yetmezlik gelişir
Kan veya sıvı kaybı olmamakla birlikte doku ve organların perfüzyonu bozulur
Nörojenik şokta hastanın vücut ısısı hızla düşer</DIR>
HEMORAJİK ŞOK
<DIR>
Yaralanma sonrası şokudur
Genellikle sıvı veya kan kaybına bağlıdır
Hipovolemik şok adı da verilir
Dış kanama
İç kanama
Karaciğer, dalak yırtılmaları
Karın veya göğüsteki büyük damarları yırtılması
Geniş yanıklara bağlı oluşan sıvı kaybı
Yaralanma öncesi dehidratasyon varsa şok daha hızlı gelişir
Temel sebep damar yatağında yeterli kan olmamasıdır</DIR>
SEPTİK ŞOK
<DIR>
Ciddi bakteriyel enfeksiyonlar
Toksinler
Kan damarlarının duvarı yıkılır,sızıntı olur
Damarlar kasılma özelliklerini kaybederler
Bu şok oldukça karmaşıktır
Dolaşan kan miktarı azalmıştır
Damar yatağı çok genişlemiştir
Azalmış kan miktarı bu damar yatağı için çok az gelir
Uzun süre hastanelerde kalanlarda,ciddi hastalık,yaralanma veya ameliyat sonrası görülür</DIR>
KARDİYOJENİK ŞOK
<DIR>
Kalbin yeterli çalışmamasına bağlıdır
Kanın bütün damarlarda dolaşabilmesi kalbin kanı pompalamasına bağlıdır
Kalp kasında bozukluk olan hastalıklar
Kalp krizi
Kalbin belli sayıda kasılmasını önleyen durumlar
Kalbin pompa yetmezliği</DIR>
ANAFLAKTİK ŞOK
<DIR>
Bir madde ile ilk kez temas ettiğinde, buna duyarlılık kazanmış kişinin sonraki doz veya temasta aşırı reaksiyon göstermesi ile oluşur
Enjeksiyon; Tetanoz antitoksini, penisilin
Yeme; Bazı yiyecekler veya ilaçlar
Böcek sokması; Arı,diğer böcek sokmaları
İnhalasyon; Toz,polen veya benzeri maddelerin solunum yolu ile alınması</DIR>
RESPİRATUAR ŞOK
<DIR>
Ciddi bir toraks travması veya hava yolu tıkanması yeterli oksijen alımını önler
Solunumun yetmezliği de dolaşımla ilgili sebepler gibi şok nedenidir
Kan hacmi,damar yatağının hacmi ve kalp işlevi normaldir
Kanda taşınan oksijen yetersizdir</DIR>
METABOLİK ŞOK
<DIR>
Bazı hastalıklar tedavi edilmezse,kusma ishal ve çok fazla idrar çıkarmaya bağlı olarak, aşırı sıvı kaybının yol açacağı metabolik şok görülebilir
Vücut sıvıları ve kimyasal dengede, diabetes mellitus gibi hastalıklarda,ciddi bozukluklar olur
Bu hastalarda ciddi dehidratasyon olur</DIR>
PSİKOJENİK ŞOK
<DIR>
Sinir sisteminin geçici, genel vasküler dilatasyona yol açan bir reaksiyonudur
Kan dilate olan damarlarda biriktiğinden beyin kan akımında geçici azalma oluşur
Korku,heyecan,kan veya yara görmek tıbbi tedavi şiddetli ağrı
Genç kızlarda sık
Ayakta durmak
Kalabalık ve havasız ortamlar psikojenik şoka yol açabilir
Bu durumda en önemli risk düşerek yaralanmadır</DIR>
ŞOKTA İLKYARDIM
<DIR>
Dolaşım yetmezliği doku perfüzyonu bozulması
Hastanın başını indirip ayaklarını 30-40 cm yükseltmek
Hastayı sıcak tutmak
Solunum yolu ile oksijen vermek
Analjezik ile ağrıyı dindirmek
Kalbi güçlendirici tedavi
Sıvı-elektrolit dengesini desteklemek</DIR>