Şişmanlık (Obezite) ve Beslenme

[webkerem]

Reklam Alanı

Şişmanlık; vücut ağırlığının olması gerekenden daha fazla olmasıdır.Şişmanlık, vücutta yağ dokusu oranının artması sonucu ortaya çıkan bir tablodur.



Şişmanlık, klinik muayeneler, boy ve ağırlık ölçümleri alınıp bununla ilgili standartlar ile kıyaslanması, deri kalınlığının ölçülmesi gibi yöntemlerle saptanır. Bir kişinin vücut ağırlığı beden kitle indeksi ile ilgili standart değerler kullanılarak hesaplanır.
Beden Kitle İndeksi (BKİ)= Vücut Ağırlığı (kg)/ Boy (m2)
BKİ(kg/m2) <18.5 Zayıf
18.5-24.9 Normal
25.0-29.9 Hafif Şişman
>30.0 Şişman

Şişmanlığın Nedenleri:
Şişmanlık uzun süren bir enerji dengesizliği sonucudur.Bunun belli başlı nedenleri:
1.Fazla yeme,
2.Fiziksel hareketlerin azlığı,
3.Psikolojik bozukluklar,
4.Metabolik ve hormonal bozukluklar
5.Kalıtımsal faktörler.

Bu faktörler arasında en önemlisi, fazla yemedir. Bir çok kimse yedikleri ve harcadıkları hakkında gerçek bilgiye sahip değildir. Bazıları, fiziksel hareketler için harcanan enerji konusunda da bilgisizdir. Hareket ediyorum diye fazla yemek, bazen farkında olmadan şişmanlığa yol açabilir.
Bazı kimseler şişmanlığın kalıtsal olduğunu belirtmektedir. Yapılan bir araştırmada, normal anne babanın çocukları arasında şişmanlık %8-9 iken, anne-babadan birinin şişman oluşunda çocuklardaki şişmanlık sıklığının %40’a, her ikisinin de şişman oluşunda %80’e çıktığı belirtilmiştir. Yalnız, bu durumun kalıtsal bir değişiklikten çok, ailenin beslenme alışkanlıklarından ileri geldiği
sanılmaktadır. Genellikle evde pişirilen yemeklerin enerji değerinin yüksek oluşu, ailenin bütün bireylerinin fazla enerji tüketmesine yol açmaktadır.

Genellikle hareketsiz kimseler, hareketli olanlar kadar yemektedirler. Bu durumda, hareketsiz olanların enerji dengesi bozulmaktadır. Ağır işte çalışanlar arasında şişman kimselere çok az rastlanmasına karşılık, oturarak iş gören memurlar ve ev kadınlarında şişmanlığın sık görülmesi, fiziksel hareketlerin, vücut ağırlığı üzerine etkisini açık olarak göstermektedir.
Bazı kimseler üzüntü, sıkıntı ve güvensizliklerini örtmek için fazla yemeye meyilli olabilirler. Bunun tersi durumlar da olabilir. Psikolojik bozukluklar, bazen fazla yemeye, bazen de az yemeye neden olabilir.

Özellikle zayıflama diyetlerine dirençli olan çok az sayıdaki şişmanlıklar hormonal ve metabolik nedenlere dayanır. Bu tür şişmanlık toplumdaki şişmanlık oranlarının çok küçük bir bölümünü kapsar. Bilindiği gibi bazı hormanlar, bazal metabolizma hızını etkiler. Hormonal nedenlerle bazal metabolizmanın yavaş oluşu, enerji harcamasını azaltarak alınan besin öğelerinin bir kısmının depolanmasına yol açabilir. Yalnız bu kişiler, genellikle hareketsizdirler ve şişmanlamaları bu nedene de dayanabilir.

Diyetin protein, karbonhidrat ve yağ içeriğinin şişmanlamada etkili olduğu bilinmektedir. Bazı araştırmacılar, diyetteki protein oranının yüksek, karbonhidrat oranının düşük olması ile daha çok enerjinin ısıya dönüşerek atıldığı fikrini savunmaktadırlar. Diğer bazı araştırmacılar ise, bunun şişmanlıkta bir etkisinin olamayacağı görüşündedirler. Karbonhidratların çok fazla kısıtlanması, organların çalışma sistemlerinde örneğin asit-baz dengesinde bozukluklar yapacağından doğru değildir.

Şişmanlığın Riskleri:
1.Psikolojik bozukluklar ve toplumsal uyumsuzluklar:
Günümüzde şişmanlık estetik açıdan hoş karşılanmamaktadır. Bu durum özellikle gençlerde ciddi nörozlara neden olabilir. Tedavide bundan yararlanılabilir Ancak yararlanırken hastada ağır komplekslere neden olmamalıdır.

2.Solunum sıkıntısı:
Şişmanlık solunum için mekanik bir yük oluşturur. Solunum zorlaşır. Şişmanlık ileri ölçüde ise kanda karbondioksit artar. Hastayı uykuya yatkın kılar.

3.İskelet ve kaslar üzerindeki olumsuz etkiler:
İskelet ve kaslar yıllarca ek bir ağır yük altında zorlanmaktadır. Bunun sonucunda düztabanlık, diz ve kalça artrozları şişmanlarda daha sık görülmektedir. Alt ekstremitelerdeki toplar damarlar kasların kontraksiyonları sonucu içindeki kanı daha kolay olarak kalbe döndürebilmektedir. Ancak şişman kişilerde etrafı yağla çevrilmiş kaslar yeterince kontraksiyon yapamamakta, dolayısı ile damarları etkileyememektedir. Damarlar kasların masaj etkisinden yoksun kalır. Sonuç olarak varisler ve varis yaraları kolay oluşur. Karın içinde ve duvarında yağ toplanması sonucu karın kasları zayıflar ve kolaylıkla fıtık oluşabilir.

4.Endokrin ve Metabolik Komplikasyonları:
Bu grup bozuklukların başında şeker hastalığı gelir. Tip 2 şeker hastalığın ortaya çıkmasına sebep olan en önemli neden şişmanlıktır.Şişmanlık ne kadar ileri derecede ve uzun süreli olursa şeker hastalığının ortaya çıkış oranı o derece artar.Şişmanlarda trigliserit düzeyi yüksektir. Serbest yağ asitleri artar. HDL kolesterol düzeyi ise düşer. Bu üçlü arterioskleroza neden olur. Hipertrigliseridemi de karaciğerde yağlanmaya neden olur. Şişmanlıkta ürik asit düzeyi de artarak gut hastalığına zemin hazırlar.

5.Kalp damar komplikasyonları:
Şişmanlarda hipertansiyon sık görülür.Kilo verince hipertansiyon normal değerlere iner. Hipertansiyon, hipergliseridemi yüksekliği ve HDL düşüklüğü ile birlikte arteryosklerotik koroner arter hastalığına neden olur. Angina pektoris, myokard infaktüsü ve kalp yetmezliği şişmanlarda daha sıktır. Hastanın zayıflaması ile bu hastalıklarda olumlu iyileşmeler görülür. Şişmanlarda hipertansiyonun ortaya çıkmasında sodyum pompasının işleyişinin yavaşlaması etkili olabilir.

6.Şişmanlarda safra taşına ve taş komplikasyonlarına daha sık rastlanır.

7.Şişmanlık ameliyat sonu yara infeksiyonu, dikiş atma gibi komplikasyonlar daha sıktır. Şişmanlarda doğum da güç ve risklidir.

8.Deri altı yağ dokusunun fazla oluşu deri infeksiyonlarını artırır. Kaslarda ve ayaklarda mantar infeksiyonları sıktır.

9.Şişmanlarda jinekolojik komplikasyonlar da sıktır.

10.Şişmanlar ev, iş kazası ve trafik kazalarına daha çok maruz kalırlar.

Şişmanlıkta, yukarıdaki komplikasyonlar nedeniyle, ömür kısalmaktadır. Bu da önemli komplikasyondur. Şişmanlık kadınlarda ömrü, erkeklerdeki kadar kısıtlamaz. Fakat şişman kadınlarda diz ve kalça artrozu daha sık ve şiddetlidir. Bu da yaşamı sıkıntılı hale sokar.
Tüm bu komplikasyonlar da gösteriyor ki şişmanlık, tümüyle tedavisi gereken bir hastalıktır.

Kilo vermeye yönelik yöntemler:

A)Diyet tedavisi
B)Davranış tedavisi
C)Egzersiz
D)İlaç tedavisi
E)Cerrahi tedavi

ŞİŞMANLIKTA DİYETİN YERİ
Diyet şişmanlık tedavisinin birinci basamağını oluşturur. Diyet atlanarak diğer tedavi yöntemlerine geçiş, şişmanlık tedavisinde başarısızlığa neden olur. Diyet kelimesi insanlarda irrite edici bir çağrışıma yolaçabilir. Aslında diyetin anlamı, kişinin sağlıklı beslenme programına alınmasıdır. Şişmanlığın diyet tedavisinde amaç,hastanın ideal kilosuna indirilmesi; bunu başardıktan sonra da bir ömür boyu sağlıklı beslenme alışkanlığı ile ideal veya ideale yakın kilosunun korumasıdır. Bu, ancak kişinin yaşam biçiminde sağlıklı ve sürekli bir değişiklik yapması ile mümkün olacaktır. Aynı aile içinde sadece şişman olan kişinin bu programa uyması ve uymaya zorlanması sınırlı ve geçici bir yarar sağlayacaktır. Bu sebeple uygulamada ikilem ortadan kaldırılarak ailenin tüm bireylerinin programı uygulaması sağlanmalıdır. Bunun ilk şartı mutfak değişikliklerinin yani, mutfak reformunun yapılmasıdır. Mutfak iştah açıcı, şişmanlatıcı özelliğinden çıkarılıp, ideal kiloyu koruyucu kaloriyi sağlıyacak nitelik ve çeşitlilik özelliğine kavuşturulmalıdır.

ÖNERİLER
*Boyunuza uygun ağırlığı hedefleyin. Sağlıklı ağırlığa sahip iseniz, kilo almaktan kaçının.
*Kilolu ve şişman iseniz önce ağırlık artışını önleyin daha sonra sağlığınızı korumak için ağırlık kaybetmeyi hedefleyin.
*Az yağ eklenmiş sebze, yağsız beyaz et, kurubaklagiller, yağı azaltılmış süt-yoğurt, meyve ve tam tahılları tüketerek sağlıklı beslenme alışkanlığı kazanın.
*Porsiyon büyüklüğünde sağlıklı beslenme için diyetisyeniniz tarafından önerilen miktarlara uyun.
*Düzenli fiziksel aktivite yapın.
*Aldığınız enerji ile tükettiğiniz enerji miktarını dengeleyin.
*Sağlıklı yeme alışkanlığı ve düzenli fiziksel aktivite ile çocuklara örnek olun.
*Günde en az üç öğün düzenli yemek yiyin, öğün atlamayın öğün atlamanız bir sonraki öğünde daha fazla yemenize ve böylece daha fazla enerji almanıza neden olur.Öğünlerde enerjisi yüksek hamur işleri, tatlılar, yağlı çerezler yememeye çalışın.
*Kullandığınız yağ ve tuz miktarına dikkat edin.
*Bol su için
*Vücut ağırlığınızı korumada davranışlarınızın önemli olduğunu unutmayın.
*Gerektiğinde uzmanlardan davranış değiştirme tedavisi desteği sağlayın.


www.saglık.gov.tr

[hat64]

teşekkürler hocam.

[sadık20]

tesekkurler sayın hocam...