EĞİTİMDE KULLANILAN ÖLÇME ARAÇLARI

[webmaster]

Reklam Alanı

EĞİTİMDE KULLANILAN ÖLÇME ARAÇLARI, ÖZELLİKLERİ VE GELİŞTİRİLMESİ = o ns = /> </PRE> SORULARIN HAZIRLANMASINDA ORTAK İLKELER: </PRE>1. Sınavda kullanılacak ölçme aracı, ölçülecek davranışla ya da davranışlara uygun olmalıdır.</PRE>2. Sınav mutlaka planlanmalıdır. Sınav konusunda atılacak ilk adım planlama olmalıdır.</PRE>3. Sınavda yer alan her soru, en az bir hedef davranışla ilişkilendirilmelidir. Böylece herhangi bir soruyu cevaplandırmayan ya da yanlış cevaplandıran öğrencinin, hangi hedef davranışı gerçekleştiremediği açıkça görülebilir.</PRE>4. Sorular açık ve anlaşılırlığı bozulmayacak ölçüde kısa yazılmalıdır.</PRE>5. sınavda mümkün olduğu kadar çok soru sorulmamalıdır. Ancak soru sayısının belirlenmesinde etkili olabilecek faktörler unutulmamalıdır. Bu husus “sınav planı” bölümünde açıklanmıştı.</PRE>6. Ders kitabında yer alan bir ifadeyi cevap olarak isteyen soru hazırlanmalıdır. Aynı zamanda, kitapta çözümü gerçekleştirilmiş örnekler de sınavda soru olarak sorulmamalıdır.</PRE>7. Sorular hazırlanırken sınıfın seviyesi dikkate alınmalıdır. Özellikle yaş grubu olarak karşımızdaki öğrencinin dikkatini sürdürebilme zamanı ve öğrenim geçmişleri göz önünde bulundurulmalıdır.</PRE>8. Sınav ayrıd edici olmalıdır. Bunu sağlam için her güçlük düzeyinde soru bulunmalıdır.</PRE>9. soru cümlelerinde, doğru cevabı bilmeye öğrencilerin işine yarayacak ip uçları bulunmalıdır.</PRE>10. her soru kağıdının ya da test kitapçığının başında bir açıklama (yönerge) bulunmalıdır. Bu açıklamada soruların cevaplandırılmasına ilişkin önemli hususlar, soru sayısı, süre gibi hususlar açıklanmalıdır.</PRE>11. Bir sorunun cevaplandırılması, kendinden önce gelen bir başka sorunun doğru cevaplandırılmış olmasına bağlı olmamalıdır. Her soru bir diğerinden bağımsız cevaplanabilmelidir.</PRE>12. Her soru önemli bir davranışı ölçmelidir. Gereksiz ayrıntılar ölçen bir soru iyi soru değildir.</PRE>13. Soruların kaleme alınmasında kullanılan yazı dili basit olmalı ve genellikle bir alt sınıftaki öğrencilerin okuyabileceği kadar yalın yazılmalıdır.</PRE></PRE> 1-YAZILI YOKLAMALAR </PRE>Sorunun genellikle yazılı olarak sorulduğu ve cevabın da yazılı olarak istendiği sınav şekline yazılı yoklama denir. Esse tipi yoklama öğrencinin bilerek veya bilmeyerek verdiği cevaplardan problemler karşısındaki tutumunu yani belli öğrenim yaşantıları ile değiştirilmiş olan düşünsel hayatının yapısını, doğal gücünü ve özelliklerini gösteren bilgileri meydana koyan nispeten bağımsız ve geniş cevap türü yazılılardır.</PRE> Ne Zaman Yazılı Yoklamalar Kullanılmalıdır? </PRE>Eğitimde kullanılan ölçme araçlarından biri diğerlerine göre en iyi değildir. Önemli olan, ihtiyacı karşılayacak nitelikteki araçların, ihtiyaç duyulduğu yer ve zamanda kullanılmış olmasıdır. Bu ilke unutulmadan yazılı yoklamaların hangi durumlarda daha uygun olacağı aşağıda özetlenmiştir:</PRE>1. Kısa cevaplı çok sorulu yoklamalar ile ve seçmeli ya da sınıflamalı testle ile ölçülemeyecek özellikleri yoklamamız gerektiği zaman yazılı yoklamalar kullanırız. Bu nitelikler bundan sonraki alt başlıkta verilmiştir.</PRE>2. Bir sınavın hazırlanması için zamanımız çok az ancak puanlamaya ayırabileceğimiz zaman oldukça fazla ise yazılı yoklamaları kullanabiliriz.</PRE>3. Öğrencilerin bilgileri bütünleştirmesi (örgütlenmesi) gerekli olan cevaplama şekillerinde kullanırız.</PRE>4-Dilbilgisi kurallarını yazılı metinlerde uygulayabilme gücünü ve noktalama işaretlerini kullanabilme yeterliliğini ölçmek istediğimiz zaman kullanabiliriz.</PRE> Yazılı Yoklamaların Özellikleri </PRE>1.-Cevap öğrenci tarafından düşünülüp, bulunarak yazılması gerekir. Başka bir ifade ile cevaplar, verilen arasından seçilmez. Cevabın yazılı olarak verilmesi zorunluluğu, ölçülmesi amaçlanan niteliğin yanında, yazı güzelliği, sayfa düzeni, ifade etkililiği gibi faktör de puan etki edebilir.</PRE>2-Yazılı yoklamalarda öğrencinin cevaplama bağımsızlığı söz konusudur. Bu durum soruların çoğu zaman açık uçlu sorulmasından kaynaklanır</PRE>3-Yazılı yoklamalarda öğrencinin verdiği cevaba çoğu zaman “kesin yanlış” ya da “kesin doğru” diyemeyiz. Cevap “kesin yanlış” ile “tam doğru” arasında bir noktada bulunur ve bunun tayini öğretmene düşer. Bu yüzden de bir öğretmenin bir cevaba takdir ettiği puan ile aynı branştan başka bir öğretmenin aynı cevaba takdir edeceği puan arasında fark gözlenebilir. Hatta aynı öğretmen iki farklı zamanda, aynı cevaba birbirinden farklı iki puan verebilir.</PRE>4.Yazılı yoklama ile gerçekleştirilen bir sınavda, diğer bazı tekniklere nazaran daha az sayıda soru sorulur. Bunun en önemli sebebi, cevabın yazılı olarak verilmesi zorunluluğudur. Sınav süresinin büyük bölümünün yazmaya ayrılması soru sayısını azaltır. Bu durum yazılı yoklamaların kapsam geçerliliğini düşürür.</PRE>5.Yazılı yoklamalar, hazırlanması çok kolay ve kısa zaman alan bir teknik olmasına karşılık, puanlaması yorucu olan, zaman alan ve sübjektif bir özelliğe sahiptir.</PRE>6.yazılı yoklama cevaplarına verilen puanlar üzerinde gerçek anlamda birçok istatistiki işlem yapma imkanı yoktur. Örneğin soruların ne kadar zor olduğunu ya da madde analizi gerçekleştirmek güçtür.</PRE> Yazılı Yoklamaların Hazırlanması ve Uygulanmasında Dikkat Edilecek Hususlar </PRE>1-İşe mutlaka bir sınav planı hazırlayarak başlayınız ve ölçmeyi amaçladığınız kritik davranışlar ile sınav kapsamına giren konuları listeleyiniz.</PRE>2-Açık uçlu ve cevabı sınırlandırılmamış soru sormak yerine (eğer zorunlu değilse), sınırlı cevap gerektiren soruları tercih ediniz. Böylece soru sayınızı bir ölçüde artırabilirsiniz.</PRE>3-Soru kağıdının başına bir açıklama yazınız. Bu açıklamada sınav ile ilgili önemli hususları öğrenciye bildiriniz. Sınav başlamadan önce öğrencilerin bu açıklamayı okuyabileceklerini düşünerek , yüksek sesle siz okuyunuz.</PRE>4-Mümkün olduğu kadar tercihli soru sistemini tercih etmeyiniz. Bütün soruların, bütün öğrenciler için “zorunlu cevaplandırılması gereken sorular” olması, sınavlardan beklenen faydayı sağlanması için önemlidir.</PRE>5-Soruların öğrencilerin seviyesine uygun ve ayırt edici olmasına özen gösteriniz. Bununla birlikte, kolay okunur, kolay anlaşılır, gerektiği kadar kısa ve açık ifadeler kullanınız. Soru cümlelerinde noktalama ve yazım yanlışlarının bulunmamasına özen gösteriniz.</PRE>6-Soruları önceden çoğaltarak öğrenciye dağıtınız. Sınav ortamında soruları yazdırarak sorma yolunu tercih etmeyiniz.</PRE>7-Açık kitap sınavı şeklinde yazılı yoklama yapmayınız. Sınavdaki soruların cevaplanması için gerekli olup, öğrenciler tasarından ezberlenmesini istemediğimiz bazı tablolar yada benzeri malzemeler söz konusu ise, sadece bunları serbest bırakınız.</PRE>8-Sınavda kullanacağınız soru sayısının üç katı kadar soru hazırlayıp bunlar arasından soracağınız soruları seçiniz. Böylece daha iyi nitelikte zorluk dereceleri ayarlanmış ve konuları örnekleyebilen soruları seçme konusunda kendinize alternatif sağlamış olursunuz.</PRE> Yazılı Yoklamaların puanlanması </PRE>Yazılı yoklama cevaplarını puanlanmasında birbirinden farklı birkaç yöntem varsa da , bunlar arasında en sağlıklı olanı anahtar ile puanlama’ dır. Cevap anahtarı yardımıyla puanlama konusundaki bilgiler aşağıda verilmiştir.</PRE>Yazılı yoklama cevaplarını puanlayabilmek için sorulan her sorunun cevabını ve bu cevabın önemli ayrıntılarını bir kağıda yazılır. Bu şekilde hazırlanan listede her doğru cevaba ve cevabın alt bölümlerine verilecek puanlar da gösterilir. Puanlama anahtarının kullanılması ile, yazılı yoklamaların puanlama sübjektifliği azaltılabilir ve her öğrencinin bilgisiz olduğu, eksik, yetersiz ya da yanlış bilgi sahibi olduğu noktaların görülmesi sağlanabilir.</PRE>1-Bir sınavdaki soruların bir kısmı diğerlerine oranla daha fazla veya daha</PRE>önemli bilgileri yokluyorsa veya daha ileri yeteneklerle cevaplanabiliyorsa, bu sorunların daha fazla ağırlık alması puanların geçerliliğini artırır.</PRE>2-Puanlama anahtarı, programı belli derslerde ve cevabı kesinlikle belli sorularda sınavdan önce hazırlanmalıdır.</PRE>3-Anahtar; öğrencinin kağıdında rastlanabilecek ancak anahtarda yer almayan orijinal ve önemli bilgi ve fikirlere göre yeniden düzenlenebilecek kadar esnek olmalıdır.</PRE> Puanlama Hatalarını Azaltma Yolları </PRE>Yazılı yoklamalarda puanlama hatalarını azaltmak için, yukarıda açıklanan hususların yanında şunlara da dikkat edilmelidir:</PRE>1- Eğer ölçülmesi amaçlanan davranışlar arasında yer almıyorsa, yazı güzelliği, anlatım gücü, sayfa düzeni gibi hususları, olumlu ya da olumsuz yönde puana yansıtmamak gerekir. Burada önemli olan nokta, bu faktörlerin puana etki etmemesidir; öğretmen gerekli görüyorsa ve özelikle ve özellikle ilköğretimde görev yapıyorsa, sayılan hususlardaki eksiklik ya da yanlışlık not alıp, öğrencilerini uyarmalıdır.</PRE>2- Öğrencinin öğrenme ortamı içindeki veya dışındaki bazı davranışları öğretmen üzerinde etkili olabilir. Bu etkiyi azaltmak için puanlanan cevap kağıdının hangi öğrenciye ait olduğunun bilinmemesini sağlayacak şekilde, kimlik bilgilerine ilişkin kısmı kapatılabilir.</PRE>3- Cevaplar okunurken, bir sorunun cevabı bütün öğrencilerin kağıtlarında bitirilinceye kadar okunmalı, sonra diğer sorunun cevabı bütün kağıtlarda okunmalıdır. Bir kağıda yer alan bütün cevaplar okunduktan sonra diğer öğrencinin kağıdına geçilmemelidir. Soru okumak, okuma hızını artırır. Öğretmenin dikkatinin aynı soru üzerinde kalması sonucu daha isabetli puanlar takdir etmesini sağlar.</PRE>4- Bir öğrencinin verdiği iyi ya da kötü cevabın, bir başka öğrencinin kağıdına ya da aynı öğrencinin diğer sorulara verdiği cevabın diğerinin tespitine etmemesine de özen göstermek ve bu konuda dikkatli olmak gerekir.</PRE></PRE> 2-KISA CEVAPLI ÖLÇEKLER </PRE>Cevabı bir kelime, bir ibare, bir rakam, bir tarih ya da en fazla bir cümle gerektiren sorulara kısa cevaplı madde denir. Öğrencinin vereceği cevabın en fazla bir cümle olması özelliği ile yazılı yoklamalardan farklı bir tekniktir. Cevap, verilenler arasından seçilmediği ve öğrenci tarafından düşünülüp, bulunup yazılmasa zorunluluğundan dolayı da, seçmeli testlerden ayrı bir yoklama türüdür. </PRE> Kısa Cevap Gerektiren Yoklamaların En İyi Hangi Nitelikleri Yoklar? </PRE>Bu tip sorular hatırlama gücünü ölçen ve şans başarısına da hemen hiç yer vermeyen soru tipidir. Eğer yoklayacağımız konular arasında ve bunların öğrenci tarafından bilinip bilinmediğini ölçmek bizim için önem taşıyorsa, bu tekniği kullanırız. Bu şema, grafik harita ve benzeri şekillerin parçalarının bilinip bilinmediği, eksikliklerinin görülüp görülmediği de bu tip sorularla ölçülebilir.</PRE> </PRE> Kısa Cevap Gerektiren Yoklamaların Sınırlılıkları </PRE>1- Kısa cevap gerektiren maddeler ile yapılan bir yoklama ile, öğrencilerin kendi düşüncelerini organize ederek tanıtmaları imkanı yoktur.</PRE>2- Bu tür testler ile hatırlama yeteneği ölçüldüğünden “prensiplerin yeni durumlara uygulanması”, “sebep-sonuç ilişkileri” ve “tanıma yeteneği” gibi özellikler ölçülmez.</PRE>3- Bazı konularda bu tür test maddesi hazırlamak imkansız görülebilir.</PRE> Kısa Cevap Gerektiren Yoklamaların Özellikleri Nelerdir? </PRE>Kısa cevap gerektiren maddelerin belli başlı özellikleri şunlardır:</PRE>1- Bu tip sorular en iyi hatırlama yeteneğini yoklar.</PRE>2- Cevabın kısa olmasından dolayı yazılı yoklamalara kıyasla belli bir süre içinde daha çok sayıda sorulabilir. Bu yönü ile kapsam geçerliliği ve güvenirliliği yazılı yoklamalardan daha yüksektir.</PRE>3- Cevaplama bağımsızlığı, yazılı yoklamalara göre daha sınırlıdır. Öğrenci yine istediği cevabı yazabilir, ancak şişirme cevaplara çok daha az imkan verir.</PRE>4- Hazırlanması yazılı yoklamalar kıyasla da güç ve daha fazla zaman alıcı olmasına karşılık seçmeli testlere kıyasla kolaydır.</PRE>5- Puanlaması daha kolaydır ve yazılı yoklamalara kıyasla kısa süre alır. </PRE>6- Puanlama objektifliği yazılı yoklamalardan daha yüksektir.</PRE> Kısa Cevap Gerektiren Yoklamaların Hazırlanması ve Uygulanmasında Dikkat Edilecek Noktalar </PRE>Kısa test maddeleri geliştirilirken aşağıdaki hususlara özen göstermek gerekir:</PRE>1- Bu madde türü çeşitli şekillerde yazılabilir. Bunlardan en yaygın olan ikisi; “eksik cümle yapısındaki maddeler” ve “soru cümlesi halinde hazırlanan maddeler” her iki yapı da, cevabı bir cümleyi geçmemesi şartıyla kısa cevap gerektiren madde türüdür. Yukarıdaki örnekleri bu açıdan tekrar inceleyiniz.</PRE>2- Sorular, belirli ve kesin doğru cevabı olacak şekilde hazırlayınız. Çoğu kimse bu türden madde hazırlarken ancak kendi düşündüğü kelime ve sembolün doğru cevap olabileceği zanneder ve bu tanımlayıcının eş anlamlı bir karşılığı olabileceğini ya da cümleyi doğrulayabilecek farklı bir kelimenin bulunabileceğini hatırlamaz. Bu açıdan kusurlu bir örnek aşağıda verilmiştir.</PRE>3- Kitap ifadelerini aynen kullanmayınız. Böyle bir hata, öğrenciyi ders kitabına bağlı kalmaya, ilginç gördüğü cümleleri ezberlemeye yöneltir. Çeşitli kaynaklardan yararlanarak öğrenme isteğinde olan öğrencileri engeller.</PRE>4- Soruyu yeterince açık ve anlaşılır yazınız.</PRE>5- Bir madde ile birkaç şey sorma veya uzun bir cümlenin çeşitli boşluklar bırakma yoluna gitmeyiniz.</PRE>Kusurlu Örnek 3: ................... ve ................... olan şeylere .................. denir.</PRE>6- Cevapların yazılacağı boşlukları ifadenin sonuna getirmeye çalışınız. İfadenin baş tarafında boşluk bırakıldığında, öğrencilerin anlama güçlükleri ile karşılaştıkları ve ifadeyi okuduktan sonra tekrar başa dönmek suretiyle zaman kaybettikleri gözlenmiştir.</PRE>Kusurlu Örnek .......................... ölçmenin duyarlı ve tutarlı olmasına denir.(Şimdide aynı ifadeyi şu şekilde okuyunuz)</PRE>Ölçmenin duyarlı ve tutarlı olmasına .......................... denir.</PRE>7- Öğrencilerin doğru cevabı bulmalarına yardımcı olacak imalardan veya ip uçlarından kaçınınız. İp uçları yardımı ile cevaplandırılabilen maddeler bilen ile bilmeyeni ayrıt edemez. Ayrıca bu tür maddeler testin geçerliliğini etkiler.</PRE>Kusurlu Örnek 5: Türkiye’nin en büyük gölü hangisidir?</PRE>(V..............)Türkiye’nin en büyük gölü hangisidir? (. . .)</PRE>Türkiye’nin en büyük gölü ...............dür.</PRE>8- Hatırlanması istenen terim, tarih, sayı ya da kelime grubu, gerçekten hatırlanmaya değecek kadar önemli olmalıdır. Bir cümleden istediğimiz herhangi bir kelimeyi çıkararak soru hazırlayamayız.</PRE>Kusurlu Örnek </PRE>................. yakından okuyabilenlere miyop denir.</PRE>Kitabı ..................dan okuyabilenlere miyop denir.</PRE>Kitabı yakından ........................... miyop denir. </PRE>Kitabı yakından okuyabilenlere ............... denir.</PRE> Kısa Cevap Gerektiren Yoklamaların Puanlaması </PRE>Kısa cevap gerektiren testlerin puanlanmasının, yazılı yoklamalara kıyasla daha objektif, kolay ve kısa zaman alan özelliğe sahip olduğunu yukarıda belirtmiştik. Bu tip sorulardan oluşan bir sınavın puanlanmasına ilişkin işlemler şunlardır.</PRE>Puan işlemine, bir puanlama anahtarı hazırlanarak başlanmalıdır. Anahtarda her</PRE>maddeye verilmesi beklenen doğru cevapların ayrıntıları ile listelenmelidir. Soruların güçlük dereceleri ve cevaplar ayrıntıları ile listelenmelidir. Soruların güçlük dereceleri ve cevapların ayrıntıları birbirinden çok farklı olmadıkça her doğru cevaba 1 puan verilmesi en doğru yaklaşımdır. Maddelere eşit ağırlık verilmesi, puanlamada, madde analizi ve test geliştirme işlemlerinde birçok kolaylık sağlar.</PRE>Bu şekilde puanlanan bir testin sonuçları not’a çevrilirken, görev yapılan eğitim kademesinin ve okulun yönetmeliklerinde gösterilen “not verme ile ilgili” hükümlere uyulması gerekir. Mesleğinde başarılı olmak ve en az hata ile görevin yapmak isteyen bir öğretmenin ilk yapması gerekenlerden birisini, Mesleki mevzuatı öğrenmesidir. Bunların arasında sınavlar ve sınıf geçme ile ilgili olanlar da büyük önem taşır. Ülkemizde özellikle eğitimle ilgili mevzuatların oldukça sık değiştiğini biliyoruz. Değişmez ilkeler olarak kabul etmemeniz ve değişiklikleri izlemeniz şartıyla , ilköğretime ait sınavlar ve değerlendirilmesi konusunda en son (Haziran 1996) mevzuat hükümleri kitabımızın “Değerlendirme ve Not Verme” bölümünde gösterilmiştir.</PRE> 3-SÖZLÜ YOKLAMA </PRE>Sözlü yoklamalar, bilinen en eski sına türüdür. Yazılı yoklamaların ve özellikle objektif puanlanabilen diğer tekniklerin gelişmesi ile belli bir ölçüde önemini yitirmiş olmasına karşılık halen kullanılmaktadır. Sözlü yoklamaların kullanılmasını zorunlu kılan özellikleri de vardır. Bunlar aşağıda açıklanacaktır.</PRE> Sözlü Yoklama Nedir? </PRE>Soruların genellikle sözlü sorulduğu ve cevaplarında sözlü verildiği sınav çeşidine sözlü yoklama denir. Okullarımızda uygulanan en yaygın şekli, öğretmenin sınıftaki öğrencilerden birini yazı tahtası önüne çağırıp birkaç soru sorması ve sözlü olarak verilen cevaplara not takdir etmesi şeklindedir. Bunun yanında birkaç üyeden oluşan bir komisyonun cevaplayıcıya sorular sorması ve sözlü cevaplara not takdir etmesi suretiyle gerçekleştirilen sözlü yoklamalar da vardır.</PRE> Ne Zaman Sözlü Yoklama Kullanılmalıdır? </PRE>Eğitim sürecinde öğrenciye kazandırması amaçlanan öyle davranışlar vardır ki, ancak sözlü yoklamalar ile ölçülebilir. Bunların başında anadili ve yabancı dili konuşmada gücü gelir. Yani kelimeleri doğru telaffuz ederek ve cümle içinde kurala uygun şekilde yerine koyarak, gereken hızda ve akıcılıkta, mantıksal, etkili konuşma gücü ancak sözlü yoklamalar ile ölçülebilir. Bu tür yeteneğin söz konusu olduğu her etkinlik sözlü yoklamalar ile ölçülebilir. Bu tür yeteneğin söz konusu olduğu her etkinlik sözlü yoklama ile ölçülmek durumundadır. Sözlü yoklamaların, bir öğretim tekniği olarak öğretimin geliştirilmesine katkıda bulunduğu uzamanlar da vardır. Bu mantıklı kullanım gerekliliğinin yanında, bir çok öğretim kademesinde her ders için sözlü yoklama yapmak yasal bir zorunluluk olarak belirtilmiştir.</PRE> Sözlü Yoklamanın Özellikleri Nelerdir? </PRE>Sözlü yoklamaların, bir kısmı avantaj, diğer kısmı ise sınırlılık sayılabilecek belli başlı özellikleri şunlardır:</PRE>1- Bazı derslerin (Türkçe, yabancı dil, hitabet gibi) hedefleri arasında sözlü anlatım yeteneği, bir topluluk karşısında sıkılmadan konuşabilme gibi davranışlar vardır. Daha çok sözlü performansın vurgulandığı böylesi davranışların, sözlü yoklamalar dışında başka bir teknikle ölçülmesi imkansızdır. Özellik, sözlü sınavların diğer sınav türlerine olan önemli bir üstünlüğüdür.</PRE>2- Gerçekleştirilmesi çok uzun zaman isteyen bir yoklamadır. Bu duruma, her öğrenciye ayrı zaman ayrılması zorunluluğu sebep olmaktadır. Uzun zaman almasından dolayı bazı öğretmenler tarafından gerektiği gibi rica edilmemekte, bazı kaçamak yollarla sözlü notu verilmesi yoluna gidilmektedir.</PRE>3- Her öğrenciye farklı sorular sorulması gerekmektedir. Bu durum, öğrencilerin karşı karşıya kaldıkları sorunların zorluk derecesi, ve kapsamı bakımından dengesizliklere yol açmaktadır.</PRE>4-Bazı durumlarda öğrenciye tanınan düşünme süresi bakımından da adaletsizlik ortaya çıkabilir. Üç-dört öğrencinin aynı anda tahtaya kaldırarak, hepsine sorusu sorulduktan sonra sıra ile cevaplamaları istendiğinde bu sakınca ortaya çıkar.</PRE>5-Sorular üzerinde yeterince düşünme imkanını sınırlandırması da sözlü yoklamanın bir başka aksak yönüdür. Öğrenci bir yazılı yoklama veya kısa cevaplı test sorusunu defalarca okuyabilir. Üzerinde uzun süre düşünebilir. Bu soruyu geçerek saha sonra tekrar dönebilir. Ancak sözlü yoklamalar için bu imkan hemen hemen yoktur.</PRE>6-Sözlü yoklama öğrencinin, vereceği cevabı tasarlama, düzenleme, değiştirme imkanını da sınırlar. Çoğu zaman öğrenci vereceği cevap üzerinde yeterince düşünme fırsatı bulamaz. Cevabını tasarlayıp, düzenlemeden vermek durumundadır. Cevabını silerek yeni şeyler ilave edemez, daha sonra hatırlayacağı bilgileri ilave etme imkanı da çok sınırlıdır.</PRE>7-Sözlü sınavlarda öğrencinin verdiği derinleştirme, zenginleştirme imkanı da vardır. Şüphesiz bu özellik öğretmenin tutumuna bağılı olarak çıkar veya çıkmaz. Öğrenci cevabı verdikten sonra, öğretmen “bir örnek verebilir misin? Bu durumun sonuçları neler olmuştur? Bu konuda farklı görüşe sahip olanlar ver mı?” gibi ilave küçük sorular sorarak, öğrenciye cevabını derinleştirme fırsatı vermesi bu yoklama türü için mümkün, diğer sınav türleri için imkansızdır.</PRE>8-Öğretmen ile öğrencinin yüz yüze olmasından dolayı, öğrencinin alacağı puana, verdiği cevabın niteliğinin dışında, başka faktörlerin de karışmasına yol açabilir. Bu faktörler öğrencinin giyimi, kuşamı olabileceği gibi, cevabı ustaca süslemesi, ses tonu ve benzeri durumlar olabilir.</PRE>9-Sözlü yoklamaların hazırlanması, diğer tekniklere kıyasla daha kolaydır ve kısa zaman alır.</PRE>10-Puana objektifliği en düşük olan tekniktir. Öğretmenin, öğrencinin verdiği cevabı tekrar tekrar okuması ve gözden geçirmesi diğer bir çok teknik için mümkün iken, sözlü yoklamalar için bu imkansızdır. Cevap verildiği anda puanlaması gerekmektedir. Bu durumda puanlama güvenirliği düşülür.</PRE> Sözlü Yoklamanın Uygulanmasında ve Puanlanmasında Dikkat edilecek Noktalar </PRE>Gereğine ve önemine inanılsın yada inanılmasın, sözlü yoklamalar, bir mevzuat hükmü olmasından dolayı öğretmenler tarafından kullanılmak zorundadır. Sözlü yoklamalar notları da, diğer sınav sonuçları gibi, öğrenci hakkında verilecek birçok karar dayanak olur. Bu nedenle, sözlü yoklamaların, bu sınavların kendi niteliklerinin el verdiği ölçüde geçerli ve güvenilir olması gerekir. Sözlü sınavları geçerli ve güvenilir yapmak için bu sınavların yapılmasında bazı kurallara uygun davranılması gerekmektedir. Aşağıda bu kurallar verilmiştir. </PRE>1- Sözlü yoklamaları küçümsemeden, tıpkı diğer sınavlarda olduğu gibi işe “sınav planı” hazırlayarak başlayınız. Ölçmeyi amaçladığınız davranışları ve konuları listeleyiniz.</PRE>2- Soruları sınavdan önce hazırlayınız. Soru hazırlamadan, sınav esnasında aklınıza gelen soruları öğrencilere yönelterek sınav yapamayız. Hazırlayacağınız soruların adedi ne kadar fazla olursa, sözlü sınavların adaletsiz taraflarını azaltma imkanı elde edersiniz. Zira çok sayıda soru içinden güçlük derecesi ve kapsamı birbirine yakın olanları gruplar, öğrencilere daha eşit ağırlıklı sorular yöneltme imkanı bulursunuz.</PRE>3- Soruları hazırlarken aynı zamanda “puanlama anahtarı”nı da hazırlayınız. Böylece sınav esnasında kulağınız ile öğrenciyi dinlerken, gözünüz ile anahtardaki cevaba bakar ve hangi noktalara temas edildiğini daha gerçekçi tespit edebilirsiniz.</PRE>4- Sözlü sınava başlamadan önce, sınav ile ilgili önemli noktaları öğrenciye duyurunuz. Böylece, diğer sınavlardaki “yönerge” gerekliliğini yerine getirmiş olursunuz.</PRE>5- Öğrencinin soruyu cevaplandırması sırasında akla gelebilecek yan sorular, öğrencinin cevaplarını bittikten sonra sorunuz.</PRE>6- Öğrencinin cevaplarını kısa notlar alarak izleyiniz. Değerlendirme sırasında aldığınız bu notlardan yararlanınız. Böyle davranmanız aynı zamanda sınavdan sonra öğrenciye vereceğiniz geribildirimlerin daha etkili ve yararlı olmasını da sağlar.</PRE>7- Öğrencinin dış görünüşü, konuşma güzelliği yada diğer ölçülmesi amaçlanmayan etkileri öğrencinin puanına yansıtmayınız.</PRE>8- Sınavdan hemen önce veya sorular cevaplandırılırken öğrenciyi yanıltacak, heyecanını arttıracak yada moralini bozacak sözlü yada başka türlü herhangi bir etkide bulunmayınız. Aksine sınavdan hemen önce öğrencinin heyecanını azaltacak ve motivasyonunu yükseltecek, kendine güvenini artıracak bir iki cümle kullanmanızı öneririz.</PRE>9- Uzun cevaplı sorulara fazla yer vermeyerek daha çok sayıda soru sorma imkanı oluşturunuz.</PRE>10- Soruyu öğrenciye sorduktan sonra yeteri kadar düşünme ve her öğrenciye aşağı yukarı eşit uzunlukta cevaplandırma zamanı tanıyınız.</PRE>Yukarıda sayılan önerilerin dışında, sözlü yoklamaların her öğrenci için döneme yayılarak gerçekleştirilmesi de düşünülebilir. Bu durumda, her dersin ilk 8-10 dakikası öğrencilere çeşitli sorular sorularak harcanabilir. Soruyu cevaplayan öğrencinin, verdiği cevabın düzeyi bir listede öğrencinin isminin karşısına işaretlenir. Böylece bir dönem içinde bir öğrenciye birkaç defa soru sorulma fırsatı ortaya çıkar. Böyle bir uygulamanın öğretim süreci için yararlı olduğuna inanlar vardır. Öğrencinin her derse hazırlıklı gelmek zorunluluğu duyması, her derste yeni konuya geçmeden önce eski konuları hatırlatması, bu yöntemin avantajları olarak sayılmaktadır. Böyle bir yol izlemeyi düşünen öğretmenlere yapılabilecek tavsiyeler; “bir defa da bir soruya öğrencinin sınıfın önünde,yüzü arkadaşlarına dönük olarak cevaplamasını sağlayınız” olacaktır. Böylece dönemin sonunda, bir dönem boyunca öğrencinin sözlü sorulara verdiği cevapların düzeyini gösteren işaretleri ve son olarak sınıfın önünde sorulan soruya verdiği cevaptaki başarısını birlikte değerlendirerek bir sözlü yoklama notu veriniz.</PRE></PRE> 4-ÇOKTAN SEÇMELİ TEST </PRE>Puanlamasındaki objektiflik, muhtevayı oldukça iyi örnekleyebilmesi ve pek çok amaç için uygun olmasından dolayı son yıllarda en uygun kullanım alanı bulan bir tekniktir. Günümüzde öğrenci hakkında verilen çok önemli birçok karar, bu testler ile elde edilen sonuçlara dayandırılmaktadır. Örneğin, üniversite giriş sınavları, fen lisesi ve çeşitli kolej sınavları bu tür testler kullanılarak gerçekleştirilmektedir. Bu durum öğretmenleri, hangi kademede görev yaparlarsa yapsınlar, öğrencilerini çoktan seçmeli soru çözme tekniği konusunda yetiştirmeye yöneltmektedir. Bu durum zaman zaman eğitim öğretimin amaçlarının ikinci plana itilerek, test sorusu çözen insan yetiştirme amacının ön plana çıktığı eleştirilerini doğurmaktadır.</PRE> Çoktan Seçmeli Test Nedir? </PRE>Çoktan seçmeli sorular, bir soru kökü ve bunu izleyen bir seri muhtemel cevaplardan ibarettir. Bu çeşit bir soruyu cevaplandıracak öğrenci, verilen açıklama ve soru köküne göre en uygun veya doğru cevabı seçer. Soru kökü genellikle soru cümlesi şeklinde olabileceği gibi eksik cümle yapısında da olabilir.</PRE> Hangi Durumlardan Çoktan Seçmeli Testler Üstündür? </PRE>1- Bilgi, kavrama, uygulama ve analiz düzeyindeki davranışlarla değerlendirme düzeyindeki davranışların bazılarının ölçülmesi gerektiği zaman bu tür testlerden yararlanılabilir. Bunun yanında değerlendirme ve özellikle sentez düzeyindeki davranışları ölçmede yetersizdir.</PRE>2- Bir sınav geniş bir öğrenme alanını kapsayacaksa, çok sayıda soru kullanılması gerekiyorsa, içeriği iyi örnekleyebilme özelliğini taşıdığı için bu tür testler tercih edilmelidir.</PRE>3- Yapılan sınav sonuçlarına dayalı olarak öğrenci hakkında çok önemli kararlar verilecekse ve bu yüzden sınavın yüksek bir puanlama güvenirliğine sahip olması isteniyorsa, çoktan seçmeli testi tercih etmek doğru bir seçim olacaktır.</PRE> Çoktan Seçmeli Madde Çeşitleri </PRE>Çoktan seçmeli testlerden beklenen faydanın sağlanması ve bu tekniğin üstün taraflarının gözlenmesi, onun çeşitli türlerinin ustaca yazılmasına bağlıdır. Sadece bir yada iki türü kullanılarak hazırlanana başarı testleri çoğu zaman bekleneni vermez. Bu yüzden başarılı bir öğretmen, ölçeceği amacı ve içeriği göz önüne alarak çeşitli madde yapılarında seçmeli soru geliştirebilmelidir. Bu amaçla aşağıda en çok kullanılan belli başlı seçmeli madde türleri tanıtılmıştır.</PRE> </PRE> </PRE> </PRE> </PRE> 1- Bu tür maddeleri doğru cevaplarının sayısı ve yapısına göre sınıflandırmak mümkündür. </PRE> a) Bir tek kesin cevaplı maddeler </PRE>Bu, çoktan seçmeli soruların en basit şeklidir. Öğrenciden, verilen muhtemel cevaplar arasında, doğru olanı bulması istenir. Doğru cevap bir tanedir ve kesindir. Diğer seçenekler yanlıştır.</PRE> b) Bir tek seçeneği en doğru olan maddeler </PRE>Bu madde türünde bütün seçenekler, madde kökünde sorulan sorunun doğru cevabıdır. Ancak bu doğru cevaplar kendi aralarında doğruluk derecesine sahiptir. Madde kökünde istenen doğrultuda öğrenci en doğru cevabı seçmek durumundadır. Bu tür maddelerin kökünde “en yakındır”, “en önemlidir”, “en uzaktır”, “en sakıncalıdır”, “en faydalıdır” , “en hızlıdır” gibi, bunlara benzeyen ifadeler yer alır. Çünkü madde türünün özelliği olarak, bütün seçenekler doğru olması gerekir. </PRE>Bu yapıda madde yazarken, kök kısmında “en doğru cevap isteyen” ifadenin altı çizilir, koyu veya büyük harflerle yazılır. Ayrıca bu tür sorularda “yukarıdakilerin hepsi” veya “yukarıdakilerin hiçbiri” seçenekleri kullanılmaz.</PRE> c) Birleşik cevaplı maddeler </PRE>Bir test maddesini, ölçtüğü bilgi açısından daha kapsamlı hale getirmek ve dolayısıyla bir soru ile birden fazla bilgi yoklamak amacıyla kullanılır. İki farklı şekilde de yazılabilir.</PRE> 2- Çoktan seçmeli soruları madde köklerinin yapısına göre de sınıflandırmak mümkündür. </PRE>Seçmeli test maddelerini, madde kökünün yazılış şekline göre de sınıflandırmak mümkündür.</PRE> a) Kök ifadesi soru cümlesi olan maddeler </PRE>Madde kökünün tam bir soru cümlesi olması, sorunun anlaşılmasını kolaylaştırır.</PRE> b) Kök ifadesi olumsuz cümle olan maddeler </PRE>Bu tür maddeler, olumlu cevabı, olumsuz cevabından çok olan bilgileri ölçmek için kullanılır. Bununla birlikte öğrenci bir bilginin doğrusunu (çözenini, olanını, yararlısını, vb.) bilebilir; acaba yanlış olan tarafını (çözmeyenini, olmayanını, etkilemeyenini vb.) biliyor mu? Bunu anlamak için kök ifadesi olumsuz cümle olan maddeler kullanırız.</PRE>Olumlu maddeler arasında olumsuz madde algılanması öğrenci için zor olabilir. Bu yüzden madde kökünde soruyu olumsuz yapan ifadenin altı çizilir, büyük harfle veya koyu yazılır. Bu madde türüne mahsus bir başka kural da hem kökte hem de seçeneklerde olumsuz ifade birlikte kullanılmaz. Bir testte çok sayıda kökü olumsuz madde kullanmak da uzmanca yanlış olarak kabul edilmektedir.</PRE> c) Kökü yarım ifade (eksik cümle) olup seçeneklerdeki ifadelerle tamamlanan maddeler: </PRE>Bu maddelerde soru kökü tam bir cümle değildir ve eksiktir. Her seçenek kökteki eksik bırakılan yere konduğunda, anlamlı ve tam bir cümle meydana gelir. Tabi ki bu seçeneklerden sadece bir tanesi, eksik kök ifadesini hem dilbilgisi kuralları açısından hem de bilgi bakımından doğru olarak tamamlar. Bunun dışında kalan çeldiriciler de eksik ifadeyi dilbilgisi ve anlam bilgisi yönünde tamamla ancak, tamamlanan ifade bilgi bakımından doğru olmaz.</PRE>Bu tür maddelere bir soruda bulunan kelime sayısını azaltmak için başvurulur. Ancak yabancı dillerde bu avantaj sağlarken, Türkçe’nin cümle,yapısı gereği çoğu zaman bu fayda gözlenmez.</PRE>Kökteki ifade eksik bırakıldığında, seçeneklerin her birinin tam bir cümle oluşturması için seçeneklerin hepsinde aynı kelimeyi tekrar etmek zorunda kalabiliyoruz. Bu durum da “kelime tasarrufu” avantajını ortadan kaldırmaktadır.</PRE><PRE TEXT-INDENT: 27pt; TEXT-ALIGN: