MASLOW'UN İHTİYAÇ HİYERARŞİSİ VE KENDİNİ GER

[webmaster]

Reklam Alanı

MASLOW’UN İHTİYAÇ HİYERARŞİSİ VE KENDİNİ GERÇEKLEŞTİRME = o ns = />
Maslow insan motivasyonu teorisini hiyerarşik bir biçimde ortaya koyarak, insanoğlunda birçok ihtiyacın görüldüğü motivasyon teorisini formüle etti. Yani kesin temel ihtiyaçlar diğer ihtiyaçlardan önce doyurulması zorunlu olan açık, susuzluk gibi ihtiyaçlardır ve bunun yanında kendi kendine saygı kişinin yalnız başına icra edebileceği ihtiyaçlardır. Kişide ortaya çıkan temel yada eksik ihtiyaçlar ya açık ihtiyaçlardır yada hesaplanmamış ihtiyaçlardır. Bununla beraber eksik ihtiyaçlar daha fazladır yada az doyurulmuştur. Yeme içme gibi en temel ihtiyaçlarla başlamak bizim fizyolojik doyum sağlamamıza izin verir.
Fizyolojik İhtiyaçlar
Bazı fizyolojik ihtiyaç için gövdesel bir temel teşkil eden yapıyı gösterebilir. Örneğin bunlar açıklık, susuzluk ve yorgunluk gibi. Geçici olarak bir noktaya işaret çekildiğinde, fizyolojik ihtiyaçlarla ilişkili görülmeyen diğer aktiviteler tarafından fizyolojik ihtiyaçlardan bazıları diğerleri ile doyum sağlayabilir. Örneğin şiddetli bir açlıktan koruyabilir ve bu yüzden su ve sigara içme tarafından sağlanan ihtiyaç “doyum” dur. Bununla birlikte sonuçta bir gerçek bedensel ihtiyaç uygun bir doyumu talep edecek yoksa beden ölecektir. Aksine bazen psikolojik ihtiyaçlar fiziksel bir ihtiyaç gibi tartışılabilir.
Vücut sonsuz, beslenmek için doyurulmayan ihtiyaçlara sahip olduğu zaman, bütün diğer ihtiyaçları geri planda sürdürecek ve organizmanın bütün kapasitesini açlığı doyurmak için kullanacaktır. Son derece ve tehlikeli bir şekilde açlığı olan bir kişi için yiyecek hariç diğer şeylerin önemi yoktur. Böyle bir durumda bir kişinin gelecekteki görüşlerinde değişikler olabilir. Ciddi olarak aç bir kişi için özgürlük, sevgi, toplumsal hisler, saygı, felsefe ve dahası bir kenarda kalabilir. Birey yaşamının geriye kalanında erkek yada kız olsun beslenmeyi garantiye alırsa, tamamen mutlu olmayı düşünebilir. Fakat bir kez açlık doyurulursa, kişi derhal diğer ihtiyaçları düşünmeye başlayacaktır.
Güvenlik ihtiyacı
Gelecekte önemli olmaya başlayacak bir ihtiyaçtır. Bir kez fizyolojik ihtiyaçlar oldukça iyi tatmin edilmelidir ki güvenlik ihtiyacı, sağlamlılık, koruma, yapı, düzen, kanun, sınırlar, korku ve endişeden yoksunluk ve dahası güvenlik için başlıca ihtiyaçlardır. Bu ihtiyaçlar insanın çok açık bir ifadesi ile bir çocuğun tepkileri, bağırmaları, ağlaması, feryat etmesi ve şiddetli olarak sarsılması, kaba bir şekilde ele alınması, yüksek gürültülü yada parlak ışık tarafından korkutulması yada ailesi tarafından yeterince desteklenmeme olarak görülür. Bir hastalıktan dolayı şiddetli bir acı gibi, aileye karşı kızgın ve anlaşmaz bir tutum içinde olma yada ihmal ve suistimale uğramak çocuğun bütün dünyasını değiştirebilir. Dünya dehşetin ve karanlığın bir yeri olabilir.
Çocuklar yaşamlarında bazı organizasyon ve yapılara sahip oldukları zaman çok iyi olarak gözükürler. Psikolog ve eğitimciler sınırlar içerisinde her şeye açık olmayı, her şeye açık olmanın sınırlı olmayacağını, her ikisinin de çocuklar tarafından tercih edildiğini ve ihtiyaç olduğunu desteklediler. Bizim toplumumuzda çocuk ve yetişkinlere benzer bir çok insan “güven, düzen, tahmin edilebilirlik, kanun, organize bir dünya” tercih eder ki insanlar, “beklenmedik, yönetilmeyen, karmaşık yada diğer tehlikeli şeylerin yapılmadığı” ve insanları ortaya çıkan herhangi bir zarara kalkan olarak “güçlü aileler yada koruyuculara” güvenebilirler. Sevgi ile yetiştirilen çocuklar, tehdit edilmeyen evlere de genelde birden bire panik yada beklenmedik tehlikelere genellikle tepki veremezler ve “sağlıklı ve şanslı yetişkinler” toplumda genel olarak onun yada onların güvenlik ihtiyaçları giderilir. Ekonomik ve sosyal şartlarda ezilen yada açık olarak güvenlik ihtiyaçlarını görebildiğimiz nevrotik bireyler vardır.
Ait Olma ve Sevgi İhtiyacı
İnsanlar fizyolojik ve güvenlik ihtiyaçlarına tarafsız iyi bir şekilde birleştirdikleri zaman aile, arkadaş, sevgili, eş ve çocuklar ile ilişkilerini şefkatli olarak başarmak için büyük yoğunlukta bir uğraş vereceklerdir. İnsanların ait olma ve sevgi ihtiyaçları; onların ihtiyaçlarının kök ve kaynaklarıdır. İnsanlar ihtiyacı ev ve ailenin bir parçası, bir arkadaş ve komşular halkası, çalışma arkadaşlarından bir grup olarak hissederler. İnsanlar geçici yada yeni gelen olmak yerine bir yere ait olmayı hissederler. Bugün var olan bir çok T grupları ve diğer kişisel büyümeler ve tesadüfen ortaya çıkan gruplar Maslow’un teklif ettiği gibi toplumun yapısındaki gövdesel değişiklikler ile yabancılaşma ve yalnızlık hissinin üstesinden gelmek için bir ihtiyaç tarafından motive edilebilinir.
Maslow ait olma ve sevgi ihtiyacını engellemeyi psikopatolojilerin çoğunun özünde bulunduğunu not etti. İnsanlar hoşlandıkları ve orda kendilerine ait bir şeyler buldukları bir gruba ait olmak, arkadaşlık kurmak isteği içindedir. Diğerleriyle birlikte olma ve yardımlaşma, bu ihtiyacın doyurulması için son derece önemlidir.
Saygı İhtiyacı
Saygı ihtiyacını iki şekilde hazırlarız. İlk olarak saygı ihtiyacı güç, hüner, yetenek, kendine güven ve bağımsızlıkla kuşatılmalıdır. İkincisi saygı ihtiyacı prestij, diğer insanlar tarafından bize sunulan statü, ün, üstünlük, önem, değer ve takdir duygularından meydana gelmektedir.
Maslow’a göre, “öz saygı ihtiyacının doyurulması, insan kendine güven değer, güç, yetenek ve yeterlilik, dünyada gerekli ve yararlı olma duygularına götürür. Fakat bu ihtiyaçları engellemek aşağılık, yetersizlik ve çaresizlik duygularının gelişmesine yol açar. Maslow ikinci yada birinci saygı ihtiyacını elde etmeyi; yani ve haksız övgüden ziyade diğerlerinden hakkın olan saygıyı elde etmenin öz saygının temelini oluşturacağını iddia etmektedir. Bunlarda gösteriyor ki yeterlilik, hüner, yetenek, dünya üzerindeki güvenin gelişimi ve düşüncenin bağımsızlığı diğerlerine saygıyı kusursuz bir temel halime getiren kararlardır.

Kendini Gerçekleştirme İhtiyacı
Bu dört temel ihtiyaç eksiksiz olarak doyurulduğu zaman büyüyen kendini gerçekleştirme ihtiyacı doğuyor: yeni bir hoşnutsuzluk ve hareket olacak. Yani bireyler bireysel olarak yapmak istediklerini yaptıkça gelişecekler. Bir müzisyen müzik yapmak zorunda, bir ressam boya yapmak zorunda, bir şair yazmak zorunda kısacası insanlar yapmak zorunda olduklarını yapabilmelidirler.
Kendini gerçekleştirme kişiden kişiye çok özel anlamları içerir. Örneğin, bir kişi birisine duvarcı ustası olmak için yol gösterebilir, diğer kişi yeni elektronik araçları bulabilir, üçüncüsü yoksullara hizmet için bir vakıf kurabilir, dördüncüsü ideal bir ebeveyn ve dahası, Maslow’a göre bu düzeyde bireysel farklılıkların önemi büyüktür.
Erden ve Akman (1998), kendini gerçekleştiren insanın özelliklerini şu şekilde sıralamaktadırlar;
1- Kendilerini, başkalarını ve doğayı olduğu gibi kabul ederler.
2- Gerçeği olduğu gibi algılayıp, içinde bulundukları ortama kolay uyum sağlarlar.
3- Daha derin kişiler arası ilişkiler kurabilirler.
4- Yaşamdan gerçekten doyum sağlarlar.
5- Özerk bir yapıları vardır, çevrelerinden bağımsızdırlar.
6- Yaratıcılık yeteneğine sahiptirler.
7- Sıklıkla çok mutlu yaşantı geçirebilirler.
8- Demokratik bir kişilik yapısına sahiptirler.
9- Kendiliğinden doğal davranırlar.
10- Kendileri dışındaki sorunlarla da ilgilenirler.
11- Amaç ve araçlar arasında uygun ayrımlar yapabilirler.
12- Yalnız kalabilme gücüne sahiptirler.
13- İnsanlarla birlikte olmaktan hoşlanırlar, ancak toplumsal kalıplara karşı çıkarlar.
14- Düşmanca olmayan bir mizah anlayışına sahiptirler.
Bir başka eleştiri de; benlik kuramcılarının bir derece betimsel (tasviri) oldukları ve açıklamaya pek yanaşmadıkları yönündedir. Benlik kuramcıları insanların nasıl olduklarını söylerler ama, niçin öyle olduklarını açıklamazlar; kişiliğin dinamik yönünü ve gelişimsel bakış açısını derinlemesine incelemezler. Bilinçaltı olaylara hemen hemen hiç önem vermezler. Bu kuramcılar, ödüllenme ve cezalandırma gibi öğrenmeyle ilgili kavramlara da istemleri içinde bir yer ayırmazlar.
Maslow’un hiyerarşisi ilgili şu noktaları açıklığa kavuşturalım (Cüceoğlu, 1990):
1- Üst düzeydeki bir güdüye gidebilmek için alt düzeydeki bütün güdülerin doyuma ulaşması gerekliliği yoktur, belli bir derecede doyumluluk sizi öbür düzeye hazır hale gelebilir.
2- Bireyden bireye düzeyler arasında farklılık olabilir; bazı kimseler için sosyal ilişkiler kurarak insanlarla yakınlaşma güdüsü, emniyet ve korunma düzeyinden daha önce gelebilir, fakat bir başkası için bu doğru olmayabilir.
3- İnsanların içinde büyüdüğü aile ortamı ve kültürün değerleri, hangi düzeydeki güdülerin daha belirdin ve baskın rol oynayacağını saptar.

Edited by: webmaster