REHBERLİK ÇEŞİTLERİ

[webmaster]

Reklam Alanı

<H5 MARGIN: 0cm 0cm 0pt" REHBERLİK ÇEŞİTLERİ = o ns = /></H5>
Rehberlik hizmetleri bireylere yaşamlarının her döneminde sunulabilecek hizmetlerdir. Bu nedenle Rehberlik hizmetleri bireyi bir bütün olarak ele alır. Ancak bireye yapılacak hizmetlerin sistemli ve verimli bir şekilde yürütülebilmesi açısından uzmanlaşmalarında gerekli olduğu bazı rehberlik hizmet alanları belirlenmiştir.
Belirlenen bu alanlar hiçbir şekilde rehberlik hikmetlerinin temel felsefesinden uzaklaşması anlamına gelmez. Rehberliğin temel ilkelerinden Uzaklaşmayı gerektirmez.
Rehberlik ve psikolojik danışma hizmetlerinin çeşitleri bakımından guruplara ayrılması bazı ölçütler temel alınarak gerçekleştirilecektedir. Bu Ölçütler aşağıda sıralanmıştır.

1. Rehberlik hizmetlerinin sunulduğu birey sayısına göre Rehberlik hizmetlerinin gruplandırılması ;
A-Bireysel rehberlik ve psikolojik danışma hizmetleri
B-Guruplara rehberlik ve psikolojik danışma hizmetleri
Rehberlik ve danışma eğer bir seferde yalnız bir bireye yapılıyorsa, yani psikolojik yardım oluğumu, danışman ile birey olarak problemli danışan arasında yürütülmekte ise buna "bireysel rehberlik" denir.
Danışman eğer bir grup kişiye aynı anda psikolojik hizmet vermekte ise buna da "grup rehberliği" denir. Rehberlik, esas itibariyle bireyseldir. Grup rehberliğinin de sonal amacı, bireysel rehberliğe gitmektedir.
2. Rehberlik hizmetlerinin sunulduğu (yürütüldüğü) kurumların özelliklerine göre gruplandırılması ;
A-Endüstri kurumlarında yürütülen Rehberlik ve psikolojik danışma hizmetleri
B-Eğitim-öğretim kurumlarında yürütülen Rehberlik ve psikolojik danışma hizmetleri
c) Sağlık ve sosyal yardım kurumlarında yürütülen Rehberlik ve psikolojik danışma hizmetleri
3. Rehberlik hizmetlerin sunulduğu öğretim düzeyine göre gruplandırılması
A-Okul öncesi eğitim öğretim kurumlarında yürütülen Rehberlik ve psikolojik danışma hizmetleri
B-ilköğretim düzeyinde yürütülen Rehberlik ve psikolojik danışma hizmetleri
c) Orta öğretim düzeyinde yürütülen Rehberlik ve psikolojik danışma hizmetleri
d) Yüksek öğretim kurumlarında yürütülen Rehberlik ve Psikolojik danışma hizmetleri
4. Rehberlik hizmetlerin yerine getirdiği işlevin türüne göre gruplandırılması
a) Uyum Sağlayıcı Fonksiyon
Her okulda, her sınıfta bazı öğrenciler olabilir ki bunlar gerçekten büyük problem içindedirler. Ciddi sıkıntıları olan bu çocuklar sayıca çok değildir. Ama bunların hemen ele alınıp problemlerinden kurtarılmaları gerekir. Bu çeşit öğrencilerin bazıları, kendi arzuları ile danışmana başvururlar. Ama bazıları da ya çekinir ya da sıkıntılarından haberdar bile değillerdir. Özellikle küçük sınıflarda bu uyumsuz Öğrencilerin çoğunu öğretmenin ve danışmanın bulup çıkartması ve ele alması gerekir. Bunların uyum problemleri, danışmanın teşhis ve terapötik teknikleri kullanmasını gerektirir. Danışman, problemli kişiyle danışmaya girişir. Onunla danışma görüşmeleri yapar, daha uygun bir yere yerleştirir, ya da özellikle ilkokul sınıflarında oyun terapisi, grup terapisi gibi tekniklere başvurarak çocuğun kendini ve problemini anlayarak problemden kurtulmasına yardım eder. Tabiatiyle öğrencilerin hepsi bu çeşitten kapsamlı bir danışma ilişkisine ihtiyaç göstermez. Rehberlik programı, az sayıda fakat ciddî problemleri olan bu öğrencilerle daha çok uğraşarak onların uyum sağlamalarına yardım eder. Yani rehberliğin bu fonksiyonu, problemli öğrencilere tedavi hizmeti vermek olmaktadır.
b) Yöneltici Fonksiyon
Bireysel farklar üzerinde dikkatle duran danışma rehberliğin, diğer önemli bir fonksiyonu da, her bireyin kendine en uygun ve en yeterli doyum sağlayıcı bir geleceğe hazırlayan bir alana yönelmesine ve orada başarıyla gelişme göstermesine yardım etmektir. Bu fonksiyon, kişinin bütün yeteneklerini, ilgi ve ihtiyaçlarını, kişilik yapısını ve sahip olduğu imkanları bulup çıkartmaya ve kişinin bunları bilip anlamasına ihtiyaç gösterir. Bu çeşit rehberlik, tabiatiyle, bütün öğrencilerin muhtaç olduğu bir rehberliktir. Bütün öğrencilerin gelişmeye ve bir mesleğe, bir geleceğe yönelmeye ihtiyacı vardır. Rehberlik, kişinin niteliklerini ve toplumun insan gücü ihtiyaçlarını dikkate alarak bu fonksiyonunu yapar.
c) Ayarlayıcı Fonksiyon
Rehberliğin üçüncü fonksiyonu da, gençliğin yetişme programını hazırlayanlara yardım etmektir. Rehberlik, gençliğin en iyi yetişmesini sağlamak için, on­ların ilgi, ihtiyaç ve yeteneklerine en uygun düşecek eğitim faaliyetlerinin programda yer almasında program yapımcılarına ve eğitim planlayıcılarına yardım eder. öğrencilerle yakın temas kurmuş olan danışman, onların problemlerini, bireysel niteliklerini, umularını ve özlemlerini bildiği gibi, toplumda mevcut imkan ve şartlarını, toplumun ülkü, istek ve değerlerini de bilmektedir.
d) Gelişimsel rehberlik ve psikolojik danışma
Rehberliğin bu fonksiyonu öğrencilerin gelişim ihtiyaçlarını, problemlerin tespit etmek ve bu problemlerle uğraşmaktır.
e) Önleyici hizmetler olarak rehberlik ve psikolojik danışma
Rehberliğin bu fonksiyonu problemleri ortaya çıkmadan tespit etmek ve gerekli önlemleri almaktır.
5. Rehberlik hizmetlerinin yöneldiği problem alanına göre gruplandırılması
a) Eğitsel problemlere yönelik rehberlik ve psikolojik danışma hizmetleri
b) Mesleki problemlere yönelik rehberlik ve psikolojik danışma hizmetleri (meslek seçimi, kariyer danışmanlığı vb.)
c) Kişisel-Sosyal problemlere yönelik rehberlik ve psikolojik danışma hizmetleri.
Bu gruplamalardan burada üzerinde genişçe durulacak olanı son madde de yer alan problem alanlarına göre yapılan gruplamadır.
Yukarıda yapılan tüm guruplamalar aslında yapay ve geleneksel rehberlik anlayışından kalma bir anlayıştır. Çünkü bireylerin yaşamda karşılaştıkları sorunların kökenlerine bakıldığında çok boyutlu olduğu görülür. Bu nedenle rehberliği guruplara ayırarak sunma yerine bir bütün olarak ele alıp bireye böylece yardım edilmesi daha uygun görünmektedir.
Bireyin herhangi bir sorunu sadece bir aile ile sınırlandırılamaz. Örneğin Meslek alanda bireyin karşılaştığı bir soruna sadece mesleki rehberlik merkez alınarak bireyin eğitsel, kişisel, sosyal ve duygusal yönlerinin tümü göz önünde bulundurularak yaklaşılmalıdır. Fakat ne Var ki Rehberlik hizmetlerinin bu şekilde gruplandırılması hizmetlerin daha sistemli verilmesi açısından uygulayıcılara bir çok kolaylıkta sağlamaktadır.
Rehberlik hizmetlerinin çeşitlendirilmesi bireyin bir alanda karşılaştığı sorunu onun yaşamının diğer alanlarından soyutlanarak ele alınmasını gerektirmez.
Mesleki rehberlik alanında bireyin karşılaştığı herhangi bir sorunu onun eğitsel özelliklerinden yada kişisel özelliklerinden ayrı düşünülemez.
A) Eğitsel Rehberlik Ve Psikolojik Danışma Hizmeti:
Bireylerin eğitim yaşamları sürecine eğitimle ilgili olarak karşılaştıkları sorunların çözümüne yönelik olarak bireye sunulan rehberlik ve psikolojik danışma hizmetlerini kapsamaktadır.
Eğitim öğretim sürecinin hangi basamağında olursa olsun bireyler her an yeni bir uyum sağlama durumuyla karşı karşıya kalmaktadırlar. Bu uyum sağlama çabası bireyin duygusal gelişimi ve sosyal gelişimiyle yakından ilgilidir.
Okul hem bireyin zihinsel kapasitesini geliştirici hem de onun sosyalleştirici bir özelliğe sahiptir. Bu Özelliğini yerine getirirken bireyin duygusal yönünde dikkate atmak zorundadır.
Eğitim öğretim kurumlarının tüm yönleriyle Öğrencilerin zihinsel sosyal ve psikolojik gelişimlerini olumlu yönde etkileyebilecek niteliklere kavuşturulması etkili bir Rehberlik ve Psikolojik danışma hizmetinin sunulmasıyla olanaklıdır.
Bireylerin ilgileri, yetenekleri ve gereksinimlerini dikkate atarak hazırlanan eğitim programlarından birini seçmesine, seçtiği bir programda başarıyla ilerlemesine yardım etme sürecinde bireye yapılan Rehberlik ve Psikolojik danışma hizmetlerinin tümüne Eğitsel Rehberlik ve Psikolojik danışma adı verilmektedir.
Eğitsel rehberlik ve psikolojik danışma hizmetleri özellikle aşağıdaki noktalarda yoğunlaşmaktadır.
1) Öğrencilerin okul seçmelerine seçtikleri okulda uygun sınıfa yerleştirilmelerine veya uygun bölüme yönelmelerine yardım etmek.
2) Okula yeni kayıt yaptıran bireylerin okula uyum süreçlerini hızlı ve sağlıklı bir şekilde gerçekleştirebilmelerine yardım etmek
3) Öğrencilerin seçtikleri sınıfta veya bölümde karşılaştıkları sorunların çözümüne yardım etme.
4) Öğrencilerin bireysel farklılıklarını da dikkate alarak ulaşabilecekleri en üst başarı seviyesine ulaşmalarına yardım etmek
5) Öğrencilere etkili öğrenme ve verimli ders çalışma teknikleri konusunda yardım etme.
6} Öğrencilerin okuma alışkanlığı geliştirmeleri ve güdülenmeleri yönünde desteklenmesi.
Yukarıda maddeler halinde sıralanan yardımlar esas kabul edilerek eğitsel rehberlik ve psikolojik danışma hizmetleri çeşitlendirilebilir ve zenginleştirilebilir. Bu çeşitlendirmelerin temelinde öğrencileri ilgi yetenek ve istekleri çerçevesinde başarıya ulaşması yatmakladır.
Eğitim öğretim kurumlarında Rehberlik hizmetleri farklılıklar göstermekledir. Bu farklılıkların temel sebepleri aşağıda maddeler halinde sıralanmıştır.
1) Öğrenciler yaş ve gelişim dönemleri bakımından birbirleriyle farklılıklar göstermekledir.
2) Öğrencilerin kendini gerçekleştirme açısından ve ihtiyaçları bulundukları eğitim düzeyine göre farklılıklar göstermektedir.
3) Öğrencilerin sosyal ve psikolojik gelişim özelliklen bakımından birbirlerinden farklılık göstermekledir.
4) Eğitim kurumlarının eğitimsel nitelikleri ve programlan birbirlerinden farklılıklar göstermektedir.
5) Okullarda yer alan Rehberlik ve Psikolojik danışma hizmetleri tüm bu farklılıkları dikkate alarak farklı araç gereç ve yöntemler kullanmaktadır.
Eğitim öğretim kurumlarında rehberlik hizmetlerinin farklılaşması bu hizmetlerin temel felsefesinden uzaklaşmasına yol açmamaktadır. Hizmetlerin merkezinde yine birey bulunmaktadır. Hizmetlerin tümü bireye yöneliktir.
B) Mesleki Problemlere Yönelik Rehberlik Ve Psikolojik Danışma Hizmetleri
Rehberlik ile ilgili il çalışmalar mesleki rehberlik atanında başlamıştır. Bu günkü Rehberlik ve psikolojik danışma hizmetlerinin temelinde mesleki rehberlik yatmaktadır. Çünkü bireyin tüm yaşamını etkilenebilecek bir kavram olarak mesleki rehberlik ya da meslek seçimi kavramı rehberlik hizmetlerinin ilk odaya çıkısından bu yana önemini korumuştur.
Bireyin yaşamını en iyi şartlar altında devam ettirebilmek amacıyla yeteneğine, ilgisine ve ihtiyaçlarına göre bir is veya meslek seçebilmesi yönünde yapılan yardımların tümüne mesleki rehberlik adı verilir.
Meslek seçme süresi çok karmaşık ve bir çok faktörün etkileşimini içermektedir. Mesleki rehberlik bu karmaşık süreleri göz önüne alarak bireylerin bir meslek seçmeleri ve bu mesleki ilerlemeleri yönündeki çalışmaları kapsamaktadır.
<H6 TEXT-INDENT: 18pt" Meslek Seçimin Etkileyen Faktörler</H6>
1) Biyolojik Faktörler : Bireyin sahip olduğu fiziksel özellikler cinsiyeti, bedensel özellikleri, özürlü olup olmasına durumu ve doğuştan getirmiş olduğu diğer kalıtımsal özellikleri meslek seçimini etkilemektedir.
2) Psikolojik Faktörler : Bireyin duygusal özellikleri yetenekleri ve psikolojik gereksinimleri meslek seçimin! önemli ölçüde etkilemektedir.
3) Sosyal ve Ekonomik Faktörler : Bireyin içinde yetiştiği sosyal çevrenin özellikleri, bu çevrenin bireyden beklentileri veya bireye uygulanan çevresel baskılar ve kısıtlamalar, bireye sağlanan sosyal ve ekonomik olanakları, bireyin içinde bulunduğu çevrenin ekonomik açıdan beklentileri ve ekonominin talep ettiği insan gücü, mesleğin bireye sağladığı sosyal ve ekonomik doyum olanakları gibi faktörler meslek seçimini etkilemektedir.
4) Şansla ilgili Faktörler : Bireyin meslek seçme sürecinde doğal felaketler, ekonomik krizler, savaşlar ve bunalımlar gibi faktörlerinde etkileri yadsınamayacak derecede önemlidir.
Bireyin yapacağı tercihleri etkileyebilecek politik ve siyasal gelişmelerde ayrı bir faktöre değerlendirilebilmektedir.
Mesleki rehberlik alanında ilk çalışmaları Parsons (1909) da başlatmıştır. Parsons'un modeli halen Önemini korumakta ve işlevselliğini devam ettirmektedir.
Bu modelin öç boyutu bululmaktadır.
Bunlardan birincisi bireyin incelenmesi ikincisi mesleklerin İncelenmesi üçüncüsü bireyin özellikleri İle mesleğin gerektirdiği özelliklerin eşleştirilmesîdir. Bu üç boyut aşağıda incelenmektedir.
1) Bireyin incelenmesi:
Bireylerin meslek seçimlerine yardımcı olurken Öncelikle yardım edilecek bireyin tüm yönleriyle tanınması gerekmektedir.
Bireyi tanıma sürecinde birey hakkında bilgi toplanmalıdır.
Bu bilgiler aşağıdaki başlıklar etrafında yoğunlaşır.
2) Mesleğin İncelenmesi:
Mesleki rehberlik çerçevesinde meslek analizi yapılarak bireye yardım edilir. Bu analiz aşağıda yer alan sorunların cevaplandırılmasını gerektirir.
a) Meslek çerçevesinde yapılacak İş veya işler nelerden oluşuyor?
b) Bu meslek hangi yetenekleri gerektiriyor?
c) Bu mesleğe girebilmek için bireylerin sahip olmaları gereken eğitim düzeyi nedir?
d) Mesleğe giriş koşullan nelerdir? (Sınav vb)
e) Meslek bünyesinde yapılması gereken iş ile ilgili şartlar nelerdir? (Çalışma yeri, risk, çalışma zamanı)
f) Mesleğin bireyi sağlayacağı gelir durumu nedir?
g) Meslekte kalış süresi ne kadardır? (Kişinin sürekti olup olmadığı, emeklilik vb.)
h) Mesleğin kazanç durumu nedir? ) Meslekte yükselme şartları nelerdir.
3. Bireyin özellikleriyle Mesleğin gerektirdiği özelliklerin buluşturulması:
Rehberlik ve Psikolojik danışma uzmanları birey hakkında elde ettikleri bilgileri, Mesleklerle ilgili toplanmış olan bilgilerle örtüştürmeye çalışılar.
Bireyin uygun bir mesleğe yönelmesine yardım etme işi bireyin kendi özellikleriyle en çok örtüden mesleği seçmesi ve bu meslekte doyum alarak çalışması aşamasından da devam etmektedir.
Amaç bireyin kendisini gerçekleştirebileceği bir mesleğe yönelmesine yardımcı olmaktadır.
<H3 MARGIN: 0cm 0cm 0pt; TEXT-INDENT: 18pt; TEXT-ALIGN: justify" Meslek Seçiminde Kuramsal Yaklaşımlar
Mesleki Rehberlik konusuna Mesleki Danışma Kuramları önemli bir yer (utmaktadır, bu kuramların meslek seçimi konusundaki görüşlerini aşağıda kısaca özetlenmiştir,
1. Psikoanalitik Yaklaşım : Bu yaklaşımı bireyin meslek seçimini onun bilinçdışı birtakım gereksinimlerini doyurmaya yönelik bir faaliyet olarak görmektedir.
Meslek seçimi bilinçdışı gereksinimlerin eğitilmesinden başka bir şey değildir. Bireyin meslek seçimi onun psikoseksüel gelişim basamaklarıyla yakından ilgilidir.
Bu kuram meslek seçimine kişilik gelişimiyle ilgili faktörler ilk olarak yerleştirmesi bakımından Önemlidir.
2. Ginzberg'in Gelişim Kuramı (Gelişim Kurama):
Gingberg meslek seçimini bir gelişim süreci olarak ele almıştır. Bu gelişim sürecini
1) 5-11 yaş arası : Fantezi seçim dönemi
2) 11-17 yaş arası : deneme (geçici seçim) dönemi
3) 17 yaş ve üstü : gerçekçi dönem olmak üzere üç basamakta ele almıştır.
Bir kurama göre meslek seçimi bireyin yaşantı yoluyla kazandığı deneyimlerinin belli gelişim süreçleriyle birleşmesiyle tamamlandığı bir olaydır.

3. Roe'nun ihtiyaç Kuramı:
Bu kurama göre bireyin meslek seçimi onun birtakım psikolojik gereksinimlerini doyurma yoludur.
Roe bireylerin aile tarafından ihtiyaçlarının karşılanma derecesine göre insanlara yönelik meslekler seçebileceğini ya da insanlardan uzak ve insaflara yönelik olmayan mesleklere yönelebileceğini ileri sürmektedir.

4. Ekonomik ve Sosyal Yaklaşımlar:
Bu yaklaşımlara göre meslek seçimi bireyin dışında birtakım faktörlerin etkisiyle gerçekleşir. Ekonomideki bazı mesleklere duyulan istek talep bu mesleklerin sunum (arz)'ını beraberinde getirir.
Sosyal yaklaşımlar yine meslek seçimini bireyin dışındaki faktörlere bağlayarak Aile, kültür ve sosyal ilişkilerin etkisini ön plana çıkartmaktadırlar.
5. Super'ın Benlik Kuramı:
Süper meslek seçimini benlik tasarımının bir ifadesi olarak görmektedir.
Benlik tasarımı bir kimsenin kendisini nasıl görüp değerlendirdiği anlamına gelen bir kavramdır.
Bireyin kendisi hakkına algıların edindiği izlenimler sonucu oluşan benlik tasarımı onun meslek seçiminde de kendisini gösterir.
Bu kuram bir gelişim süreci sonucunda meslek seçiminin gerçekleştiği görüşündedir. Bu gelişim süreci ise beş basamaktan oluşur.
0-14 yaş büyüme dönemi 15-24 yaş Araştırma dönemi
25 - 44 Yerleşme dönemi
45 - 64 yaş koruma dönemi
65 yaşa ve üstü Çöküş dönemi
6. O' Hara'nın Kimlik Kuramı:
Bu kurama göre meslek gelişimi bireyin kemlik gelişimiyle aynı anlama gelmektedir.
7. Holland'ın Kişilik Tipleri Kuramı:
Meslekler bazı kişilik özellikleri gerektirir. Bu kişilik özellikleri ise mesleklerin oluşturduğu bazı çevrelerde yer alırlar. Holland 6 tür çevre belirlemiş ve bu çevrelere uygun tipler ileri sürmüştür. Bunlar 1. Gerçekçi, Tip 2. Aydın Tip, 3. Sosyal Tip, 4. Gelenekleri Tip, 5. Girişimci Tip, 6. Artistik Tip tir.
8. Karar Kuramları:
Bu kuramlara göre meslek secimin! yaşamın .her anında karşı karşıya olduğumuz karar verme durumları belirlemektedir.
Karar kuramları daha çok bilişsel stratejilere önem vererek okulda Öğrencilerin karar vermelerine yardımcı olunması gerektiğini vurgularlar.
9. Özellik Faktör Kuramı:
Bireyin doğurtan getirdiği birtakım özellikleri vardır. Bu özellikler birbiriyle sürekti etkileşim halindedirler. Mesleki rehberlik sürecinde bu (aktörler ortaya çıkarılabilir. Bireyin potansiyeli ortaya konulabilir.
Bu yaklaşımda bireyi tüm yönleriyl

[gyilmaz23]

URL: http://www.bedenegitimi.gen.tr/upload/w1l3d4/paspas/kpss_rehberlik.doc