GENÇLIK VE SPOR

[webmaster]

Reklam Alanı

GENÇLIK VE SPOR = o ns = />
Genç sözcügü, Latince’de büyümek olgunlasmak anlamina gelen “adolescere” kökünden gelmektedir. Bati literatüründeki “adolescent” sözcügü karsiligi olarak kullanilan bu sözcük, yapisi geregi bir durumu degil bir süreci belirtmektedir. Bu süreç ilk ergenlik belirtilerinin basladigi 12 yasindan büyümenin durdugu 21 yasina kadar olan zamani kapsar. Ingilizce’deki “teenage” sözü de 13-19 yaslari arasindaki gençlik dönemini belirtmek için kullanilir.
Birlesmis Milletler Örgütünün tanimina göre genç, 15 ile 25 yaslari arasinda, ögrenim gören, hayatini kazanmak için çalismayan ve ayri bir konutu bulunmayan kisidir. Gençlik çagi üç alt döneme ayrilabilir. 12-15 yaslar arasi ilk gençlik, 15-21 yaslar arasi delikanlilik ve 21-25 yaslar arasi uzamis gençlik ya da yüksek ögretim gençligi. Ilk gençlik dönemi, ergenlik olarak da isimlendirilir ve olumsuz davranis ve tepkilerin yogun oldugu bir dönemdir. Delikanlilik döneminin belirgin özelligi ise kendine güvensizliktir. Gençlik, çocukluk ile eriskinlik arasinda yer alan, biyolojik, psikolojik, zihinsel ve sosyal açidan bir gelisme ve olgunlasmanin yer aldigi yasama hazirlik çagidir. Türkiye nüfusu son nüfus sayimi sonuçlarina göre 65 milyona yaklasmistir. Bu nüfusun %60'ni ise 25 yasin altindaki çocuk ve gençler olusturmaktadir. 2000'li yillarda ülkemiz nüfusu içerisinde, sadece gençlerin sayisinin 20 milyon civarinda olmasi beklenmektedir. Bu anlamda gerçekten genç bir toplumuz. Unesco'nun tanimina göre gençlik, cesaretin çekingenlige, serüven isteginin rahata üstün geldigi çagdir. O nedenle de son derce hassas ve toplumun gelecegi açisindan kontrol ve yönlendirilmesi en çok önem tasiyan sosyal kategorisidir.
Gençlik, her yerde her zaman coskulu, atilgan ve çalkantili bir çag olarak görülmüstür. Ünlü filozof Platon gençligi ruhsal sarhosluk olarak adlandirirken, Aristoteles gençleri vurdum - duymaz yaratiklar olarak niteler (5, 229). Gerçekten gençlik çagi bunalimlar, öfkeler, çatismalar ve kaygilar dönemidir. Kendi kendisiyle ve çevresiyle sürtüsme ve savasma dönemidir. Ancak yalniz olumsuzluklarin toplandigi bir çag degildir. Gençlik tatli hayallerin, tutkularin ve idealizmin filizlendigi, siki arkadasliklarin, ilk sevgilerin yasandigi dönemdir. Yenilige ve ileriye dogru atilimlarin yapildigi, kendini kanitlama ve kendi kimligini arayip bulma çabalarinin yogunlastigi dönemdir (11, 19). Gençlik, tarihin her döneminde toplumlarin en enerjik ve en yaratici katmani olmustur ve toplumlarin geleceginde belirleyici rol oynamistir. Bu nedenle gençlik gelecegin güvencesidir. Ancak ne ekersek onu biçeriz. Egitilmis, saglikli, katilimci bir gençlik olmadan gelisme basarilamaz.
Gençler, tutkuludurlar. Huysuz ve öfkelidirler. Kendilerini iç tepkilerine kaptirir, tutkularin kölesi olurlar. Isteklerinin önüne dikilen en küçük engele bile katlanamazlar. Ayni zamanda eli açik ve iyilikseverdirler; çünkü aldatilmamislardir. Yüksek amaçlari ve hayalleri vardir; çünkü daha yasamin sillesini yememisler, kosullarin sinirlayici etkisini ögrenememislerdir (11, 20). Gençlik çagi, sigara, içki, uyusturucular, degisik arkadas gruplari vb. pek çok seye merak ve egilimlerin var oldugu bir dönemdir. Egitim, bu merak ve egilimlerin tehlikeli boyutlara dönüsmeden tatmin edilmesi ve atlatilmasinin tek yoludur. Egitim bu amacini gerçeklestirebilmek için çesitli araçlar kullanir. Spor ise, bu araçlar içerisinde gençlere ulasabilmenin en kolay ve belki de en etkili olanidir. Çünkü sportif çalismalar, gençlere, enerjilerini, onlarin sagligina katkida bulunacak sekilde kullanma olanagi yaratirken kurallara uymayi, birlik, dayanisma, isbirligi ve paylasma ilkelerini yerlestirerek bireyin topluma uyumunu saglar. Bu yolla gençler bir yandan basari için sabir, özveri ve disiplin içinde çalismanin gerekliligini diger yandan yenilgiyi kabullenmeyi ve kendinden daha iyi olani takdir edebilmeyi ögrenir. Esit sartlar içinde ayni kurallarla kendini tanima ve tanitma deneyimini yasar. Ayrica kendine güven, cesaret, macera ve arkadaslik duygularini tatmin edebilecegi güvenilir bir ortamda vakit geçirmis olur.
Çocukluk çagindan ergenlik dönemine geçildiginde dergi, kitap okuma, sporla ugrasma, sinemaya gidis, güncel olaylar en ilgi çeken konulardir (10, 87). Özellikle 15 yas, hemen hemen bütün atletik etkinliklerle ilgilenme çagidir. Bu yaslarda oyun yasami önem kazanir. Danslarda, sportif etkinliklerde yaris yapmaya ilgi artar. Daha sonra ise, yani 18 yaslarinda örnegin bulusma, toplanti, parti, dans bos zamanlarin çogunu kapsar, yüzme, uzun süre ilgi çeken bir spor dali olarak kalir. Ergenlik döneminin sonlarina dogru, daha önceki etken ilgiler edilgen duruma gelir. Örnegin ergenlik döneminde sportif etkiliklere etkin olarak katilan genç, artik sporu seyretmekten hoslanir. (1, 254). 1985 Dünya Gençlik yilinda üç slogan BARIS-KATILIM-GELISME on yil süreyle uygulamaya konularak 1995'e kadar Birlesmis Milletler üyesi olan ülkelere hedef olarak öngörülmüs ve bu üç slogani en iyi gerçeklestirebilecek olan spor organizasyonlarinin sayi ve çesidinin arttirilmasi istenmistir.
Gençlik toplumsal olarak çesitli biçimlerde siniflandirilabilir. Örnegin, yerlesme biçimlerine göre: köy gençligi, kasaba gençligi, kent gençligi, metropolitan bölgeler gençligi. Cinsiyet ayrimina göre kiz ve erkek gençlik. Ayrica ugrasi alanina göre de, çalisan gençlik, okuyan gençlik, issiz gençlik gibi (9, 135). Hangi siniflandirmada yer alirsa alsin gençlik evden uzaklasma ve topluma açilma çagidir. Hayranliklar ve tutkular çok sik görülür. Bir sarkiciya, bir sinema oyuncusuna, bir sporcuya veya genç bir politikaciya hayranlik duyarak ona benzemeye çalisir. Arkadaslik iliskileri her seyden önemlidir. Teke tek arkadaslik, okul arkadasligi, mahalle arkadasligi, takim arkadasligi gibi degisik arkadasliklar kurulur. Arkadas gruplari genellikle ayni sosyo-ekonomik ve kültürel yapiya sahip kisilerden olusur. Bu, ortak yönleri çok olan gençlerin bir araya geldigini gösterir. Spor branslarindaki takim arkadasliklarinda ise bu kuralin bozuldugu, sahip olunan spor becerisinin ortak yön olarak ön plana çiktigi görülür.
Arkadaslik yüzme gibi ne kadar erken baslarsa o denli kolay gelisen bir yetenektir. En saglikli bir ailenin bile çocuga veremeyecegi tek sey arkadasliktir. Aile ancak çocuga uygun oyun ve arkadaslik ortami yaratarak yardimci olabilir. Arkadassizligin yarattigi yalnizlik ve eksiklik duygusunu aileden gelen sevgi gideremez. Arkadaslarca aranmak, begenilmek ve benimsenmek benlik saygisinin önemli bir kosuludur. Genç bu iliskilere girerek zekasiyla, spor ve sanat yetenekleriyle kendini kanitlar (11, 70). Gençler için bir arkadas grubuna girmek ve bir arkadas grubunda kalabilmek o kadar önemlidir ki, genç bunun için pek çok seyi göze alabilir. Kavga etmek, hirsizlik yapmak, içki ve sigara içmek vb. Çünkü genç için toplumun ne düsündügü degil, arkadas grubunun ona verdigi deger önemlidir. Bu nedenle gençlerin içinde bulundugu davranislar, her gencin ailesi tarafindan da, arkadaslarinin çocugunu ayartmasi seklinde degerlendirilir. Ve genç arkadas grubundan koparilmaya çalisilir.
Ana babalarinin sandiginin tersine bir genci arkadaslari ayartmaz, çogunlukla genç kendi egilimine uyan gençleri arar bulur. Okuldan sik sik kaçan gençlerin ortak bir özelligi vardir. Hepsi de okulda basarisiz olan gençlerdir. Genel bir kural olarak gencin ailesiyle çatismasi büyüdügü oranda arkadas kümesinin ayartici etkisine kapilma olasiligi artar (8). Gençler olusturduklari arkadas gruplarinda bir davranis sapmasi göstermeseler bile eriskinlerin tepkisi çekerler. Gürültülü müzikleri, umursamaz tavirlari, aykiri kiliklari ve degisik saç biçimleriyle eriskinlerce yadirganir, küçümsenirler. Gerçekten bugün bir gençlik alt kültürü olusmustur (2). Gençleri arkadas kümelerinden ayirmak yerine kümelesmeyi desteklemek ve örgütlemek gerekir. Gençleri takim sporlarina, gençlik merkezlerinde çesitli ugraslara yönelterek olumlu sonuçlar alinabilir. Bir mahalleye dikilecek iki basket potasi o çevrenin gençlerini aylakliktan kurtarabilir (11, 76). Davranis bozuklugu içine giren genç sadece ailesi için üzüntü kaynagi degil ayni zamanda toplumun geneli için de sorun olmaktadir. Bu nedenle aileler, resmi kurumlarla isbirligi yaparak gençlere spor yapabilecekleri ortamlari hazirlamalari gerekir. Gençlik sporlari resmen organize edilmis, yetiskinler tarafindan desteklenen ve yarismayi da kapsayan programlar seklinde düzenlenerek, gençlere çok yönlü deneyim ve tatmin olanagi sunulmalidir. Organize edilmis spora katilimin sosyallesme konusunda önemli oldugu, spor yapmanin karakter olusumu, manevi degerlerin gelisimi ve iyi vatandaslik özelliklerinin olusumuna katkida bulundugu günümüzde yaygin olarak kabul görmektedir.
Gençlerin topluma sosyalizasyonunun en basarili biçimde gerçeklesmesi, gence verilen ideallerin ve kültürel degerlerin gence benimsetilmesine ve bu ideal ve degerlere ulasmayi saglayacak olan sosyal yapi kurumlarinin düzenli isleyebilmesine baglidir. Sadece idealler verilip de o ideallere ulasmayi saglayacak araçlarin yeterli olup olmamasi, düzenli çalisip çalismamasi üzerinde durulmazsa, sosyalizasyon süreci basarili olamaz. Bu durumda gençler ya kendi baslarina o hedefe ulastiracagini sandiklari sosyal yapiyi kurmaya çalisirlar ya da sadece hayallerle yasarlar, gerçeklikten uzaklasirlar (3, 105). Gençlerin spora katilimi etkileyen konular olanak saglanmasi, aile ile olan iliskiler, arkadaslariyla olan iliskiler, medyanin rolü ve bölgesel kosullar olarak siralanabilir. Gençlik sporlarinin organizasyonunda gençlerin ilgileri, cinsiyetleri, sosyo-ekonomik durumlari ve cografi kosullar göz önünde bulundurulmalidir. Eger gençler iyi organize edilmis sportif aktivitelerde yer alirlarsa kontrolleri daha kolay saglanir. Ülkemizde bugün, gençlik ve spor hizmet ve faaliyetlerinden sorumlu Gençlik ve Spor Genel Müdürlügü teskilati bulunmaktadir. Gençlikle ilgili hizmetler bu genel müdürlügün içinde küçük bir daireye görev olarak verilmistir. Asil üzüntü veren olay ise; 1989 yilinda çikarilan bir kanun hükmündeki kararname ile kurulan bu daireye, sadece bir daire baskanligi kadrosu verilmis, bunun disinda gençlik hizmet ve faaliyetlerini yeterince yürütecek profesyonel ve uzman kisilerin atanmasini saglayacak kadro verilmediginden büyük zorluklarla karsilasilmistir. 1969 yilinda Cumhurbaskanligi tezkeresine dayali olarak Gençlik ve Spor Bakanligi kurulmus ise de 1983 yili aralik ayinda, Gençlik ve Spor Bakanligi ile Milli Egitim Bakanligi birlestirilmistir. (7, 14). Mevcut durumun gençlerin spora katilimi konusunda yetersiz kaldigi ortadadir. Aileler, özel kuruluslar ve yerel yönetimlerin gençlik sporlari için önemli katkilarda bulunmasi gerekmektedir. Ayrica Gençlik ve Spor Bakanligi’nin yeniden kurulmasi gençlik ve spor hizmetlerine islerlik kazandirmak için yeniden gündeme alinmalidir. Günümüzde bütün ileri, uygar ülkeler gençlik ve spor etkinlikleriyle ilgili büyük emek ve paralar harcamaktadirlar. Gençlige yapilan tüm yatirimlar ayni zamanda toplumlarin geleceklerine yapmis olduklari yatirimlardir.

KAYNAKLAR
1- Cole, L. , Morgen, J. B. , Çocukluk ve Gençlik Psikolojisi, Çev: Belkis Vassaf; M. E. B yayinlari, ISTANBUL, 1975.
2- Coleman, J. S. , The Adolescent Society, Free Press of Glencoe, New York, 1961.
3- Çelebi, N. , Genç, Sosyallesme, Sosyal ve Kültürel Yapi, I. Milli Gençlik Kongresi, S. Ü. yayin no: 35, KONYA, 1985.
4- Erkal M. , Sosyolojik Açidan Spor, Milli Egitim Basimevi, ANKAR, 1986.
5- Kizilçelik, S. , Erjem, Y. , Açiklamali Sosyoloji Sözlügü, Saray Kitabevleri IZMIR, 1996.
6- Rees, C. R. , Miracle, A. W. , Sport and Social Theory, Human Kinetics Publishers. Champaign, Illinois, 1986.
7- Sarpkaya, T. , Gençlik ve Spor üzerine Uygulamalar Yeni Yaklasimlar, ANKARA, 1997.
8- Sherif, M. , Sherif, C. W. , Problems of Youth: Transition to Adulescence in a Changing Word, Chicago, Aldine, 1965.
9- Tezcan M. , Bos Zamanlarin Degerlendirilmesi Sosyolojisi, Atilla Kitabevi, ANKARA , 1994.
10- Varis, F. , Ergenin Gelisimi, ISTANBUL, 1963.
11- Yörükoglu A. , Gençlik Çagi, Özgür Yayin Dagitim, ISTANBUL, 1990.