İLKÖĞRETİMDE BEDEN EĞİTİMİ VE SPOR ÇALIŞMALARI

[webmaster]

Reklam Alanı

T.C Milli Eğitim Temel Kanunu gereğince ilköğretim okullarında( 8 yıllık) beden eğitimi ders programı ile egzersiz çalışma programı planı:

İlköğretim süresi 2 kademe ( 1-5 sınıf ve 6-8 sınıf ) 3 devre olarak planlanmıştır.

I. devre ( 1-2-3 sınıf ) beden eğitimi içeriği :
a- Çocuğun günlük yaşamda ihtiyaç duyduğu temel hareketleri ( yürüme koşma, çökme, kalkma, eğilme gibi) düzenli bir şekilde verme
b- Vücuda esneklik ve rahatlık sağlayacak jimnastik hareketlerini verme
c- Eğitsel oyunların verilmesi
d- Temizlik öğütleri ve su kullanma alıştırmaları

II. Devre içeriği ( 4-5 sınıf ):
a- Eğitsel kolay alan oyunları
b-Bazı spor branşlarının ( Atletizm,basketbol, Hentbol, Masa tenisi, Voleybol ve 8 yıllık eğitim uygulaması ile Futbol eklendi ) temel hareketlerinin öğretimi ve eğitimi
c- İlk yardım uygulamaları ve sağlık bilgisi verilmesi
d- Halk oyunları ve mahalli oyunların verilmesi
e- İzcilik çalışmaları

Not : İlköğretimin ilk kademesinde (1-5 sınıflarda ) bu branşların spor karşılaşmaları ilkokullar arası bölgeler, gruplar ve Türkiye şampiyonaları şeklinde yapılmaktadır.

III.Devre içeriği ( 6-8 sınıf):
a-Jimnastik temel çalışmaları
b-Atletizm ve koşu çalışmaları
c- Kuvvet ve temel kondisyon çalışmaları
d- İlkokullarda temel eğitimi yapılan sporların ve bunlara ek olarak güreş,judo,yüzme sporlarının temel hareketlerinin eğitimi ve öğretimi
e-Halk oyunları ve folklor çalışmaları
f- Sağlık bilgisi, ilk yardım uygulamaları ve yaralı taşıma ve kurtarma çalışmaları
g- İzcilik çalışmaları

Not : Bu dönemde eğitimi ve öğretimi yapılan sporlar ile halk oyunları yarışmaları okullar arası bilge içi, gruplar ve Türkiye şampiyonası şeklinde organize edilmektedir.

Egzersiz Çalışmaları : İlköğretimde beden eğitimi derslerine bağlı kalarak ders dışı haftada 6 saat egzersiz çalışması adı altında spor çalışmaları beden eğitimi öğretmenleri tarafından verilmektedir.

ÇOCUKLARIN SPORA ERKEN YÖNELMESİNDE GÜNÜMÜZ EĞİLİMLERİ
Çağımızda çocuklar bir önceki nesil çocuklarına göre hem daha uzun ve ağır hem de onlara göre daha erken gelişim göstermektedirler. Fakat bu bütün dünya çocuklarında görülmüyor. Bu durum gelişmiş ülkelerdeki çocuklarda bulunmaktadır. Gelişmekte olan ülke çocukları böyle bir şeye eğilim göstermedikleri gibi bazı durumlarda yapılarında düşüş göstermişlerdir. Bunun için sayısız sebep olabilir. Fakat bu büyük ölçüde nesilden nesile gelişmeyen beslenme alışkanlıklarının hayat standartlarına getirdiği küçük gelişmelerin yansımasıdır.

Bu değişiklerin doğuşta oldukça az fakat ergenlik çağı öncesi dönemden oldukça artış gösterdiği belirtiliyor. En büyük boy ve ağırlık farklılıkları 11 ile 15 yaş arası tespit edilmiş ve bu gelişmiş ülkelerde bütün sosyoekonomik sınıf ve ırklarda net bir şekilde görülmektedir. Günümüzde çocuklar 100 yıl önce geliştiklerinden daha hızlı gelişiyorlar. Ergenliğe erme yaşı örneğin, Avrupa ülkelerinde hesaplanmış 15,5-17,4 yaş oranından 12,5-14 yaş oranına düşmüştür. Günümüzde erkeklerin gelişim eğilimi şüphesiz varolsa da onların gelişim eğilimi bilgileri belirsizdir. Erkeklerin günümüzde ses değişimin başlangıç yaş averajı ( 13 yaş civarı ) 100 yılı aşan bir dönem öncesi erkeklerin ses değişikliğini başlama yaş averajından ( 18 yaş civarı ) oldukça düşük olduğu not edilebilir. Geçmiş 20 yıl içerisinde boy, ağırlık ve gelişimde çok küçük çapta gelişimler olmuştur. Bu muhtemel gelişimi engelleyici sebeplerin ayırt edilmiş olması ve düzenli beslenme ile sağlık faktörlerinin doruk noktasına ulaştırılmış olmasındandır.

Çocuklarda Motorik Gelişimin En Üst Seviyede Olduğu Devreler
Fizyo-motorik Değerler / Yaşlar
Kuvvet
a- Temel kuvvet 16-23 yaş
b- Çabuk kuvvet 14- 16 yaş
c- Kuvvette dayanıklılık 16- sonrası
Hareket genişliği (esneklik ) 7-12 yaş (ilk okul devresi ) (max.8-9 yaş)
Sürat 6- 13 yaş ( max. 9 yaş)
Beceri 6-16 yaş
Teknik öğretimi ve eğitimi
a- Kavrama aşaması 6- 9 yaş
b-Düzenleme aşaması 10-12 yaş
c- Otomatikleşme aşaması 13-17 yaş
Denge Yaşla birlikte doğrusal olarak gelişir

Okul öncesi çağda sürat gelişimi: Bu çağda hareketler yavaş gerçekleşir ve kaba beceri özellikleri taşır. Fakat 5-7 yaşları arasında genel hareket süratinde bir iyileşme görülür. Bu gelişme uygun alıştırmalarla özellikle koşu alıştırmaları ile belirgin şekilde ortaya çıkar.Bu çağın sonuna doğru reaksiyon sürati de gelişmeye başlar.

Okul çocuğu çağında sürat gelişimi: Araştırmalara göre hareket süratinin gelişimi birinci okul çocuğu döneminde yani 6-9 yaşlar arasında en büyük ilerlemeyi kaydeder.12 yaşındaki çocuklarda en yüksek değerine ulaşır.Güreşte oyunların yapılması ve savunma oyunlarında vücudun hareket genişliği ve esnekliği çok önemlidir.

Okul öncesi çağda ve okul çağında hareket genişliğinin gelişimi: Küçük çocuklarda kas-iskelet sistemi henüz yeterince kuvvetlenmediği için esneklik oranı yüksektir. 5-6 yaşlarında hareket genişliği için özel bir program uygulamaya gerek yoktur. Omurgaların hareket genişliği 8-9 yaşlarında en yüksek düzeyde bulunur.Yine omuz çemberinin hareket genişliği de en yüksek düzeydedir. Güreşte omurga ve omuz hareketlerinin önemi dikkate alındığında bu yaşlarda temel tekniklerin ağırlık yüklemeden öğrenilmesi gereklidir. Araştırmalarda esneklik değerlerinin erkeklerde 10 yaş civarında, kızlarda ise 12 yaş civarında azalmaya başladığı ortaya konmuştur.

Esneklik: Esneklik, yaşla birlikte azalma gösterir. Buxton, Kircher, Glinessve phillips’e göre 10-12 yaşları arasında en düşük esneklik değerine ulaşılır. Bu yaştan sonra genç yetişkinliğe doğru esneklik artar gibi görünür; ancak, ilk çocukluk dönemindeki değerler elde edilemez. Dinamik esneklik çocukluktan sonra yaşla birlikte azalma gösterir. Clarke yaptığı araştırmada esneklik değerlerinin erkeklerde 10 yaş civarında, kızlarda ise 12 yaş civarında azalmaya başladığını ortaya koymuştur.

Denge : Denge yeteneği yaşla birlikte gelişmektedir. Denge yapılan spor branşına özeldir. Denge yeteneklerinin gelişiminde alıştırmanın önemli rolü vardır. Yaş grubuna veya çocuğun bulunduğu motor gelişim evresine göre değişik etkinlikler kullanılmalıdır.

Çeviklik: Çeviklik 12 yaşına kadar yani ergenlik dönemine kadar hızla gelişir. Bu dönemden 3 yıl sonra çeviklik performansı azalır. Kısaca, çeviklik yaşla birlikte artmakla beraber, etkinliklerin ve pratiğin etkisi de yadsınamaz. Oyun, yarış gibi etkinlikler çevikliğin gelişmesinde önemli rol oynar.
Çocuk gelişimini açıklayan dönemlerden somut işlemler dönemi başlangıcı 7 yaş kabul edilmektedir:

Bütün kuramcılar gelişimi farklı açıdan bakmış ve dönemlere ayırmıştır. Spor acısından bu kuramlardan en geçerlisi Jean Piaget sınıflaması kabul edilebilir. Jean Piaget çocuk gelişim dönemlerini çocuğun düşünce süreçleri üzerinde durmuş ve çocuğun davranışlarını gözleyerek bilişsel fonksiyonlarını ipucu olarak almıştır. Piaget kuramı çocukların bilişsel gelişimi ve onların fiziksel dünyanın işleyişini anlamaları ile ilgilidir. Piaget’ e göre çocuk gelişim dönemleri şu şekildedir ;
a- Duyu motor dönem ( 0-2 yaş )
b- İşlem öncesi dönemi ( 2- 7 yaş )
c- Somut işlemler dönemi ( 7- 11 yaş )
d- Soyut işlemler dönemi (12 yaş ve yukarı )
Görüldüğü gibi somut işlemler dönemi 7 yaşında başlamaktadır. O halde güreşe 7 yaşında başlanabilir.

3- İleri çocukluk dönemi veya sporla ilişkili hareketler dönemi başlangıcı 7 yaş kabul edilmiştir:
İnsanın hareket gelişimi, doğumdan önce başlar ve doğum sonrası değişik dönemlerde de farklı nitelik ve nicelikte gelişim gösterir.

Çocukluk döneminin 6 dan 11 yaşına kadar olan dönemi, yavaş fakat düzenli boy, ağırlık artışı ve motor ile algılama sistemlerinin organizasyonunda ilerleme olarak karakterize edilmektedir. Bu yıllarda vücut yapısındaki değişiklikler çok azdır. Çocukluk dönemi her şeyden önce, kızların 11 yaş civarında-erkeklerin ise 13 yaş civarında girdikleri ergenlik çağı öncesi, kişisel uzama ve dolgunlaşmadır. Bu yıllar yavaş, düzenli bir gelişmeyle karakterize edilmesine rağmen çocuk oyun ve spor performanslarında sürekli ilerleme gösteren gelişme seviyelerinde olan fonksiyonları ve öğrenmeyi çok hızlı bir şekilde kazanır.
Yavaş uzama ve ağırlık gelişimine sahip olan bu dönem çocuğa, kendi vücudunu tanıması için zaman tanır ve çocukluk yıllarında koordinasyon ve motor kontrolünde görülen dramatik gelişmeler için çok önemli bir faktördür. Kemik ve doku gelişimi arasındaki yakın bağ ve boyutlardaki fark, fonksiyon seviyesini arttırmakta önemli rol oynayabilir.Orta çocukluk dönemi yılları boyunca erkek ve kız gelişimi arasındaki farklar çok azdır. Her iki cins gövde gelişiminden ziyade kol ve bacak gelişimine maruz kalır, fakat çocukluk dönemi boyunca erkekler daha uzun kol, ayak ve boya sahiptir. Keza kızlar bu dönemde daha geniş ve dolgun kalçalara sahiptir. Ergenlik dönemi öncesi fizik yapılarının dış görünüşünde hiç denecek kadar farklılık vardır. Bundan dolayı, birçok durumda kız ve erkekler aynı standartları sergilemektedirler.

Kızlar, ergenlik çağına erkeklerden önce girdikleri için boyları erkeklerden uzun olur. Ancak 14 yaş civarındaki erkekler kızlara yetişir ve boyları daha uzun olur. 12 ile 14 yaş arasındaki kızlar ağırlık açısından da daha gelişmiştir. Fakat daha sonraki yıllarda erkekler kızlara yetişir ve geçer. Uzunluk artışına paralellik gösteren ağırlık artışı 6 ay veya buna benzer süreli, düzenli geriden takibi yüzünden büyüme sürecinde olgunlaşma dönemi meydana gelir. Boy artışı, büyüme sürecine bağlı olarak normal ağırlık artışından çok daha önce durur. Kişiyi spor aktivitelerine katılmak üzere hazırlayan kas kitlesi, çocukluk döneminin sonun kadar vücut ağırlığının 1/4 ünü oluşturan düzenli artış gösterir.

Çocukluk dönemi boyunca beyin ölçülerinde çok yavaş bir gelişim sürer. Çocukluk döneminin sonuna doğru başın genişleme ve uzamasına rağmen kafatası nerdeyse aynı kalmaktadır.Bu dönemdeki kavrama yeteneği oldukça hız kazanır. Algılama motor aparatlı çocuğun birçok karmaşık ustalık gerektiren hareketini bu dönemin sonuna kadar başarısını sağlayan en önemli dönemlerinden birinde bulunur. Örneğin bir topa vurmak faaliyeti, yaş ve pratiğe bağlı olarak gelişen görsel yeteneğinin gelişimi işle artış gösterir. Çocukta, daha olgun gelişme modelinde maksimum artışı sağlayan anahtar istifade etmektir. Diğer bir deyişle, eğer çocuk gelişimin normal süreci boyunca gelişmiş algılama yeteneklerine sahipse, bunlar geliştirilmeli ve pratik esnasındaki motor yapısı ile tamamen desteklenmelidir. Bu periyot boyunca pratik yapma fırsatı elde edememek ve cesaretsizlik sebebiyle, birçok kişi ustalık gerektiren aktivitelerde gerekli algılama ve motor bilgilerinin kazanılmasında engelle karşılaşacaktır.

Çocuklarda antrenmanın etkisi 7-8 yaşlarında bilimsel olarak yapılırsa zararsız kabul edilir:
Araştırmacılar antrenman yapmanın etkisini gelişim faktörü ile ele alarak bunun üzerinde karar vermeleri gerekmektedir. Çünkü 6-12 ve 13-19 yaşları arasındaki düzenli bir yüzme ve koşu programına devam eden çocuklar daha az aktif olan akranlarına göre daha yüksek çalışma kapasitelerine sahip bulunmuşlardır. Yaşlara uymayan bazı özelleştirilmiş programlar çocukları etkileyebilir. Fiziksel aktiviteler organizmada azot tutuluşunu ve protein sentezini artırmakta ve lateral büyümeyi uyarmaktadır. Sınırlı stres kemiklerin büyümesi için faydalıdır. Hareketsizlik kemik büyümesine zararlı sonuç verirken egzersiz kemik genişliğini ve mineralizasyonunu artırır.

Spor yapanların boy ve vücut ağırlığı yönünden daha iyi geliştiği görülmüştür. Hareketsizlik kasların protein yapısında bir azalma, kemik de mineralizasyona sebep olur. Egzersiz kas dokunun kanlanmasını artırır,kemiğin enine büyümesin, etkiler ve yoğunluğunu artırır . Sporsal aktiviteler kas büyümesine etkisi hem iskelet kası hem de kardiak kasının kütlesel artışı şeklinde değer bulur. Fiziksel olarak aktif olan çocuklar pasif olan çocuklardan daha az yağlı vücut kütlesine sahip olurlar. Sporcularda olgunlaşma fiziki yönden daha erken olmaktadır. Fakat bunun olumsuz bir yönü yoktur. Ancak unutulmaması gereken konu yüklenmenin içeriği ve dozunun doğru seçilmesidir.

Koordinatif ve teknik-motorik becerilerin ön plana çıktığı sporlarda spor öğretimi ve eğitim okul eğitiminin başladığı devre olan 7-8 yaşlarında başlanır. Bu dönem sevdirme ve kaba olarak öğretim devresi olarak “genel eğitim” ( çok yönlü eğitim )verilir. İlk performans devresi olarak 11- 13 yaşları “gelişim devresi ve ilk performans antrenmanları” , 14- 16 yaşları arası “verim antrenmanları” ve 17 yaşından sonra “üst düzey verim antrenmanı” verilir. Burada dikkat edilecek nokta , 7-8 yaş “genel eğitim” ( çok yönlü eğitim ) devresinde büyükler gibi özellik taşıyan müsabaka periyodu yer almaz. Yıl boyunca 6-9 aylık çok yönlü temel eğitim olarak hareket öğretimi,teknik eğitim ve koordinasyon çalışmaları verilir.

Spora Yönelik Hareketler Dönemi 7 yaşında başlaması:

Bu dönem 7 yaş ve yukarısını kapsar. İlkokul çocukları yeni beceriler kazanmaktan çok,daha önce kazandıkları temel becerileri daha akıcı ve doğru olarak ortaya koyarlar. Burada spor terimi geniş anlamıyla kullanılmıştır; yani yalnız yarışma değil aynı zamanda rekreasyon, oyun, dans gibi aktiviteleri de kapsayan bir araç olarak benimsenmiştir.Bu dönemdeki gelişim hızı,koordinatif (psikomotor) erginliğe ve duysal etkenlere bağlıdır. Dönem kendi içerisinde üç evreye ayrılır

Bunlar:

Genel Geçiş Evresi: 7-8 yaşlarında başlar ve 10 yaşına kadar sürer. Bireyin olgun hareket kalıplarını birleştirerek sporla ilişkili becerilerde kullanmaya başladığı evredir. Kuvvet, dayanıklılık, reaksiyon zamanı,hareket sürati,denge gibi özelliklerin gelişmesiyle performansın artması beklenir. Değişik hızlarda ip atlama,taş sektirme top fırlatma(tenis topu) gibi hareketler bu evrenin tipik geçiş hareketleridir. Hareketler giderek daha karmaşık ve spor türüne özgü seçilmeye başlanabilir. Çocuk tüm spor dallarıyla ilgilenir ve kendini fizyolojik,anatomik ve duygusal yönden sınırlanmış hissetmez. Buna karşın çocuk beceri ve yeterlilik yönünden sınırlıdır. Okul öncesinin son dönemlerinde başlayan bu gelişme sportif eğitim çerçevesinde branşa özel aktivitelerde en düşük zorluk derecesinde hareketlerin eğitimi başlatılabilir.

Özel Hareket Becerileri Evresi: Bu evre ortalama olarak 11-13 yaşları arası çocukları kapsar bu evrede beceri gelişiminde bireysel farklılıklar ve bir branşa yönelme ( isteğe bağlı olarak) ortaya çıkmaya başlar. Yeterlilik düzeyini ve performansını en üst düzeye çıkarma çabasının sonucu stres duygusu, yoğun şekilde yaşanmaya başlar. Bu dönemde herhangi bir yönteme bağlı olamadan yada planlı eğitim olmadan açık beceri formunda çok sayıda ( kapsamlı) alıştırmayla yeni bir çok hareket bir çok hareket öğrenilmiş ve pekiştirilmiş olur. Çocuklar, hareket becerilerini öğrenmeye ve yarışmaya karşı isteklidirler.

Spor Dalına Özgü Hareket Becerileri Evresi (Uzmanlaşma): Bu dönem 14 yaşında başlar ve olgunluk dönemi boyunca devam eder. Bu döneme branşlaşma evresi de diyebiliriz. Branşlaşma gelişim evreleri en üst aşamasıdır, piramidin tepe noktasını oluşturur. Çocuğun ilgi duyduğu,yetenekleriyle de uyum içerisinde, isteyerek yapılan branş seçimi bundan önceki dönemde olduğu gibi bu evrede de devam edebilir. Bu seçimde bu işe ayrılacak zaman, ekonomik güç, yarışmalarda kullanılacak araç– gereçlerin sağlanabilmesi olanağı gibi birçok etken belirleyicidir.Bu dönemde nöro-muskuler sistem yönünde çocuk, tam olarak gelişir ve giderek daha karmaşık ve yeni hareketler yoğun biçimde yapılabilir.Edited by: webmaster