HALK OYUNLARI DERLEMELERİNDE DERLEMECİNİN ÖZELLİKLERİ Genel olarak bilim dallarının kendilerine özgü derleme metotlarının olduğu bilinmektedir. Bu sebeple folklorun çok önemli bir dalı olan halk oyunlarının derlenmesinde de kullanılan bir takım metotlar mevcuttur. Ancak kullanılan metotlar ne olursa olsun önemli olan o metodu kullanacak olan kişi, yani derlemecidir. Metot, başarılı bir derleme yapabilmenin şartlarından sadece birisidir. Metottan daha önemli olan şey derlemecinin kişiliğidir. Onun bu işe olan eğilimi, merakı ve karakteri yapacağı işin başarısı ile doğru orantılıdır. Bu etkenler yeteri kadar uygun değilse sadece varolan metot ve teknikleri kullanarak başarılı bir derleme yapmak mümkün değildir. Halk oyunları derlemesi yapmak isteyen bir derlemecinin bu amacını gerçekleştirmesi için, halk oyunlarının icra edildiği alanlar göz önüne alındığında, önünde var olan birkaç sayıda seçenek mevcuttur. 1. Sahada doğal ortamında düğün, sünnet ve belli amaçlarla düzenlenen eğlenceler 2. Planlanmış, bir amaca yönelik gösteri, festival ve benzeri faaliyetler 3. Yarışmalar. Bunlardan en önemlisi çok titiz bir çalışma gerektiren saha derlemesidir. Saha derlemesi; bir derleyicinin evinden veya memleketinden uzakta, kaynak kişiler arasında yaşamak suretiyle belli bir süre devam eden bir çalışma şeklidir. Bu nedenle karşılaşılabilecek her türlü ortama ayak uydurmak derleme yapacak kişinin şahsi özellikleriyle doğrudan ilgilidir. ‘Sahada folklor derleme metotları’ yazarı Dr. Goldstein’e göre “herkes bir miktar derlemede bulunabilir; ama herkes sahada derleme yapamaz.” Bu sözden de yola çıkarak biz, bu bildirimizde iyi bir derlemecide olması gereken özellikleri tek tek sıralayarak derlemecinin derlemedeki rolünü ve önemini ortaya koymaya çalışacağız. Bu güne kadar halk oyunları derlemelerinde edinilen tecrübeler de bu çalışmanın kaynağını oluşturacaktır. Bir milletin en önemli değerlerinin başında kültür varlıkları gelir, özellikle halk kültürüne ait değerler dinamik yapısıyla insanlığımıza orijinal karakter kazandırır. Halk kültürümüzün kendisi demek olan folklorumuz bütün konuları ile bu bakımdan önemlidir. Çok zengin kaynaklara sahip olan halk oyunlarımız da gerek ülkemizde gerekse uluslararası alanda sanat ve bilim çevrelerinde büyük ilgi görmektedir. Halk oyunlarının sağlıklı bir şekilde araştırılması, incelenmesi, değerlendirilmesi, bilim ve sanatın emrine sunulması için bu işleri yapacak olan kadroların gerekli eğitim ve tecrübeden geçerek derlemeciliği bir meslek olarak görmesi zorunludur. Arşivciler, kütüphane araştırmacıları,ve incelemeciler folklor biliminin genişlemesine önemli katkılarda bulunmuşlardır. Fakat folklorun her alanında olduğu gibi halk oyunları alanında da en önemli katkıyı halk kültürü malzemesini ve verilerini toplayan derleyiciler yapmışlardır. Folkloru ve dolayısıyla halk oyunlarını meslek edinmiş yalnız bununla uğraşan kişilerin sayısı arttıkça, halk oyunları malzemelerini derlemek ve onlar üzerinde incelemeler yapmak bu alanlarda en doğru ve en sağlıklı bilginin elde edilmesini sağlayacaktır. Özellikle halk oyunlarının sahnelenmesinin günümüzde geldiği boyut, kaynak malzemenin önemini arttırmıştır. Günümüzde genel olarak folklorcu hem bir derleyici, hem bir kütüphane araştırıcısı, hem bir incelemeci, hem de bir uygulayıcıdır. Derlemeciler kendi tecrübeleri ile araştırmalarını topladıkça hata yapma olasılığı düşmektedir. Eğer çağdaş folklor bilimi çalışmalarının amacı, bir bilimsel disiplin oluşturmaksa bunu gerçekleştirirken her adımda bilimsel bir davranış içinde olmak gerekir. Bu bilimsel davranışı gösterecek olan kişi de derlemecinin kendisidir. Folklorcu sadece derlemiş olmak için derlemeye girişemez. Derlemecilik hafta sonlarında ya da tatillerde hoşça vakit geçirten bir tecrübe olmaktan öte bir iş olmalıdır. Belli hedefleri olmadan başlatılmış bir derlemecilik sıradan, düzensiz, baştan savma, zaman, para ve enerjiyi boşa harcayan bir iş olacaktır.alıntı..
|
