id=haberMetni>
Gelişim ile ilgili Temel Kavramlar
Gelişim

Organizmanın Bedensel, Zihinsel, Duygusal ve Sosyal yönlerden sistemli olarak büyümesi,, değişmesi ve istenilen görevleri yerine getirebilecek düzeye gelmesidir. Çevre ve Kalıtım arasındaki sürekli ve karşılıklı etkileşimin ürünüdür.

Gelişimin kalıtım ve çevre olmak üzere iki temel faktörden oluşmaktadır. Bu iki faktörden hangisinin daha etkili olduğu yıllardan beri tartışılmaktadır. Ancak sorunun ortaya konuş şekli ile ilgili böyle bir tartışmanın, pratikte fazlaca önem taşımadığı açıktır. Sorunu, herhangi bir değişkenin üstünlüğüne indirgeyen ve bu nedenle bir düşünme yanlışı olarak değerlendirilmesi gereken bu yaklaşım yerine, bugün kalıtım ve çevrenin birbirinden ayrılmaz bir bütünlük taşıdığı görüşü kabul edilmektedir.

Büyüme

Bendenin boy, kilo ve biçim olarak artması anlamına gelen büyüme zaman zaman hızlı, zaman zaman yavaştır. Yani büyüme, kalıtsal ve çevresel faktörlere bağlı olarak değişik hız ve yoğunlukta gerçekleşir. Bebeklik ergenlik döneminde büyümede meydana gelen hızlanma örnek verilebilir.

Olgunlaşma

Büyüme sürecinde, genetik yapının yönlendirilmesi ile oluşan biyolojik boyutta gözlenebilir fonksiyonel değişikliklerdir. Olgunlaşma "Dış Etkenlere" bağlı olmayan, doğuştan ve genetik olarak programlanmış değişmelere denir. Buna göre olgunlaşma, ağırlıklı olarak, kalıtsal yapı tarafından biçimlendirilen, fiziksel gelişimin ürünüdür. Dolayısıyla bir çok devinimsel beceriyi gösterme olgunlaşmaya bağlıdır. Örneğin; Parmak kasları gelişmeden bir çocuğun yazı yazması beklenemez.

Öğrenme

Bireyin kısmen veya tamamen yaşantı sonucu geçirdiği kalıcı izli davranış değişiklikleridir. Ancak davranışın sadece olumlu yönü değil, olumsuz yönünün de yaşanılacağı unutulmamalıdır. Bir başka değişle öğrenme, tekrar ve yaşantı yoluyla edinilen her türlü davranış değişikliklerini kapsadığına göre, öğrenmenin istenen veya istenmeyen iki temel boyutu unutulmamalıdır.

Öğrenmenin, kalıcı izli davranış değişikliklerinden meydana geldiği ve bu nedenle Tikler veya Uyuşturucu madde alımında sonra ortaya çıkan geçici davranış değişmeleri Öğrenme olmadığı bilinmelidir. Öğrenme yaşantı kazanma sonucunda oluşur.Ancak davranışların bir kısmı öğrenme ürünü olmayıp refleksiftir.Beli bir uyarıcıya öğrenilmemiş bir tepkide bulunma reflekstir.Örneğin elle sıcak sobaya dokunulduğunda elin hemen çekilmesi.Refleksif davranışlar öğrenilmemiştir. İçgüdüsel davranışlar da öğrenilmemiştir.Kış uykusuna yatma, göç etme vb.

Öğrenme,doğuştan gelen davranışları,eğilimleri,ve yorgunluk,ilaç vb. etkilerle gerçekleşen organizmanın geçici durumlarını kapsamayan,çevredeki etkileşimler yoluyla davranışların oluşturulması ya da değiştirilmesi sürecidir.

Davranıştaki değişmenin öğrenme olabilmesi için ;


Gözlenebilir olması

Yaşantı kazanma sonucunda oluşması

Nispeten sürekli olması

Sadece büyüme sonucunda oluşmaması

Hastalık,ilaç alma vb. etkenlerle geçici bir biçimde meydana gelmemesi

Hazırbulunuşluk

Hazırbulunuşluk, olgunlaşma ve öğrenme sonucu kişinin belli davranışları yapabilecek bir düzeye gelmesidir.

Hazırbulunuşluk, belli bir öğrenme faaliyetini gerçekleştirmek için, gerekli olan ön koşul davranışların kazanılması anlamına gelir (Ülgen, 1997:23; Yılmaz Ve Sünbül, 2003:28). İnsanın belli bir gelişim görevini olgunlaşma ve öğrenme yoluyla yapabilecek düzeye gelmesidir (Başaran, 1998:24). Hazırbulunuşluk; en basit ve yalın şekli ile söylemek gerekirse; herhangi bir etkinliği yapmaya; bilişsel, duyuşsal, sosyal ve psikomotor hazır olma olarak tanımlanabilir.

Kaynak:

AYDIN Ayhan, (2001), Gelişim ve Öğrenme Psikolojisi, Alfa Basım Yayım Dağıtım, s. 1-7

ÜLGEN, Gülten, (1997). Eğitim Psikolojisi Kavramlar, Kuramlar, İlkeler, Yöntemler, Uygulamalar. İstanbul: Alkım Yayınevi. s. 23

Hasan Yılmaz, Ali Murat Sünbül, Çizgi Kitabevi Yayınları, Ekim 2003, s. 23

BAŞARAN İbrahim Ethem, Eğitim Psikolojisi 1998 Ankara s. 24