Yetenek seçiminde genetik faktörler
 

YETENEK SEÇİMİNDE GENETİK FAKTÖRLER

Sporda başarı sağlamak için gerekenlerden biri de, yeteneklerin erken yaşta seçilmesi, çocuğun ilgi ve yeteneği doğrultusunda ve bilimsel yöntemler ışığında antrene edilmesi yatmaktadır.

Yetenek seçimi sırasında göz önünde bulundurulması gereken en önemli faktörlerden biri de genetik yatkınlıktır. Genlerimiz nasıl ki sadece saç, göz rengimizi belirlemiyor, tüm metabolik süreçleri kapsıyorsa, aynı …şekilde hangi spor dalına daha yatkın olduğumuzun da belirleyicisidir. Örneğin iskelet kaslarımızın fibril (kas lifi, kas hücresi) kompozisyonu kabaca, hızlı kasılabilen ve yavaş kasılabilen olmak üzere ikiye ayrılır.
Vücudumuzda hangisinin daha fazla olduğu genetik olarak belirlenmiştir. Hızlı kasılabilen ve daha fazla güç üretebilen fibriller çabuk yorulurlar, yavaş kasılabilenler ise çok fazla kuvvet ve güç üretemezlerken belirli bir eforu uzun süre sürdürebilmemizi sağlarlar.

Hızlı kasılabilen ve daha fazla güç üretebilen kas fibril oranı daha fazla olan bir çocuğu maratoncu ya da kuzey disiplini kayakçı yapmaya çalışmak yerine kısa mesafe koşu, atletizmin atma veya atlama disiplinleri gibi daha fazla güç gerektiren branşlara yöneltmek daha mantıklı olacaktır.

Benzer şekilde yavaş kasılan fibril oranı daha fazla olan bir sporcuyu kısa mesafeci yapmaya çalışmak çok mantıklı olmayacaktır. O, dayanıklılık gerektiren branşlara daha başarılı olabilir. Vücut tipleri kinantropometrik olarak üç guruba ayrılır bunlar mezomorf denilen vücut yağ oranı düşük kas kütlesi daha fazla olan, ektomorf denilen ince uzun kemikli yağ ve kas miktarı az olan ve endomorf denilen kısa kemikli yağ oranı daha fazla olan vücut tipleridir.

Çocuklarda spora başlarken branş seçiminde bu özelliklerin de göz önünde bulundurulması gereklidir. Anne ve babasının, hatta büyükanne ve büyükbabasının da boyunun kısa olduğu bir çocuk da muhtemelen kısa boylu olabilir. İlgisi ve yeteneği de yoksa bu çocuğu uzun boyluluğun önemli olduğu basketbol ya da voleybol gibi branşlara yönlendirerek üst düzey başarı beklemek pek yerinde olmayacaktır.

Yeteneği ve ilgisi de varsa, bir de dengeli, esnek ve mezomorfik bir vücut tipine sahipse bu çocuk iyi bir cimnastikçi olabilir. Her ne kadar beslenme ve yapılan egzersiz gibi çevresel faktörler etkili olsa da, yetenek seçiminde kalıtsal özelliklerin önemi çok büyüktür.
Dr. Mert Eray ÖNEN