İnsanı İyi Yada Kötü Yapan Nedir?
Freud’a göre davranış, birbiriyle etkileşim halindeki üç ruhsal aygıtın ürünüdür. Kişi davranışını bu ruhsal aygıtlardan aldığı mesaja göre şekillendirir.
Bu ruhsal aygıtlar; id, ego, ve süperego’dur. İd, ego ve süperego kişiliğin temel unsurlarıdır ve bilinçli, bilinçsiz tüm duygusal durumumuzu ve davranışlarımızı etkiler. Psikoanalitik kuramın temelini oluşturan yapısal kişilik kuramını oluştururlar.
İd: Kalıtımsal olarak gelen içgüdüleri içeren ve doğuştan varolan psikolojik gizil güçlerin tümüdür. Freud id’e “gerçek ruhsal varlık” demiştir. Ego ve süperego gelişim süresi içinde id’den ayrımlaşarak geli-şirler. İd kalıtımsal olarak aktarılan ve tüm yaşamsal içgüdüleri kapsayan bir özelliğe sahiptir. Dolayısıyla ruhsal enerjinin kaynağıdır. İd’in sağladığı bu enerji ego ve süperegonun da güç kaynağını oluşturur. İd iki temel içgüdüyü içinde bulundurur. Bunlar yaşamın kaynağını oluşturan libido ve şiddetin kaynağını oluştu-ran saldırganlık içgüdüsüdür. Libido hoşlanım ilkesine göre çalışır ve acıdan kaçınır. Dolayısıyla libido isteklerin bir an önce doyurulmasını sağlayan biyolojik temelli güdülerdir (açlığın ve susuzluğun giderilme-si, bedensel bütünlüğün korunması, kaygıdan uzak olma, cinsel gerginliğin giderilmesi v.b.). Kısaca yeni doğmuş bir bebekte egemen olan ruhsal enerji id’dir. Dikkat edilirse bebekte tüm ruhsal enerji “yaşamı sürdürme”ye yöneliktir.
Ego: Ego kişiliğin gerçekçi yürütme organıdır ve gücünü id’den alır. Egonun görevi kendini içinde ve dışında uyum sağlamaktır. Ego aynı zamanda id, süperego ve dış dünyada çatışma halinde olan istekler arasında bir uzlaşma sağlamakla da yükümlüdür. . Ego gerçeklik ilkesinin egemenliğindedir. Gerçeklik ilkesinin amacı gereksinimlerin giderilmesi için uygun bir nesne buluncaya kadar gerilimin boşaltılmasını engellemektir. Ego id’den gelen tüm ilkel dürtülerin (açlık, cinsellik, saldırganlık) gerçeklik dünyasın-daki doyumunu düzenler. Bu dürtüler–içgüdüler doyurulurken id’den gelen taleplerin değerler sistemi ile (süperego) çatışmasını önlemeye çalışır. Bu nedenle egonun iki görevi vardır denilebilir. Birincisi id’in isteklerini yerine getirmek, ikincisi de id ile süperego arasındaki çatışmayı çözümlemeye çalışmaktır. Dola-yısıyla ego kişiliğin yürütme aygıtıdır. İdin taleplerinin gerçekler (nesnel) dünyası ve süperego arasındaki çatışması durumlarında bireyin kaygısını azaltmaya yönelik savunma mekanizmalarını geliştiri.
Süperego: Kişiliğin üçüncü ve en son gelişen sistemi olan süperego’dur. Bu sistem çocuğa anne-babası tarafından aktarılan ve ödül ceza uygulamalarıyla pekiştirilen, geleneksel değerlerin ve toplum ideal-lerinin içsel temsilcisidir, kişiliğin vicdani ve ahlaki yönüdür. Gerçekten çok ideali temsil eder, kusursuzlu-ğa ulaşmak ister. Süperegoyu ilgilendiren husus, bir şeyin doğru ya da yanlış olduğuna karar verip, toplum ya da temsilcileri tarafından onaylanmış ölçütlere göre davranmaktı.
29-03-2009, 18:02
Benzer Konular
Normal
