Galatasaray yeni stadını suni çim yapmalıdır

[binali]

Reklam Alanı

Tarih 18 Mart 1992… Yer Ali Sami Yen Stadı. Avrupa Kupa Galipleri Kupası çeyrek final rövanş maçında Galatasaray ile Werder Bremen karşı karşıya geliyor. İlk maçı Almanlar 2-1 kazanmış. Galatasaray'a 1-0'lık bir skor yetiyor ve o şansı da maçın son saniyelerinde yakalıyor. Ancak Romen oyuncu Rotariu'nun 2 metreden vurduğu top ağlara gitmiyor. Çünkü top balçığa takılıp kalıyor. Kar yüzünden Sami Yen'in zemini bir çamur deryasına dönmüş çünkü…
O top gol olsa, Galatasaray belki de 8 yıl erken kaldıracaktı Avrupa kupasını. Zira Galatasaray'ı eleyip yarı finalist olan W. Bremen daha sonra finale çıkıp kupayı aldı… Oysa Galatasaray onlardan daha iyi takımdı. Ama "şansımız yüzde 51" diyen Mustafa Denizli'nin takımı sahanın yarattığı şansızlığa yenilmişti…
Endüstriyel futbolda ise hiçbir şey şansa bırakılmak istenmiyor. Milyarlarca doların döndüğü bir sektöre dönen futbolda sahadaki sonuçların mümkünse tartışmasız olması gün geçtikçe daha çok istenir oldu. Bu nedenle tartışmalı pozisyonların anında TV'den izlenip karara bağlanmasını isteyenlerden, çipli topların kullanılmasını isteyenlere, ofsaytın kaldırılmasını isteyenlerden 2 çizgi hakemi olsun diyenlere kadar, çok çeşitli öneriler var.
Nihayetinde, doğal çimden müteşekkil "yeşil sahalar" da, "endüstri"nin dayatmasıyla, giderek "suni"leşiyor.

Ankara'ya avantaj mı
Turkcell Super Lig'in bir stadında sezon başında beri maçlar suni çimde oynanıyor. Geçmiş sezonlarda sonbardan itibaren sararıp kelleşen zeminiyle "futbol oynamaya pek müsait" olmayan Ankara 19 Mayıs Stadı, bundan böyle hep "yeşilmişik" olacak... Stadı başkentin üç takımı; Ankaragücü, Hacettepe ve Gençlerbirliği ortak kullanıyor. Eski Ankaragücü oyuncusu bugünün "star futbol yorumcusu" Erman Toroğlu, "Deplasman takımları Ankara'da maç kazanamaz" diyerek, suni çime karşı çıktı.
Ancak ramlar tersini söylüyor. 3 Ankaralı'nın kendi aralarında oynadığı maçları bir kenara bırakırsak, şöyle bir tablo ortaya çıkıyor: 19 Mayıs'ta geçen sezon oynanan toplam 15 maçta Ankara takımları 7 galibiyet alırken bu sezon suni zeminde oynanan 15 maçta alınan galibiyet sayısı ise 5!
Üstelik 3 başkentli ilk yarıyı bile yarılamadan hoca değişikliğine gitti...
Diğer yandan Türkiye'nin "en iyi yorumcuları"ndan Rıdvan Dilmen ise gidip 19 Mayıs'ın suni çiminde "top sektirip" bizatihi test edip onayladı: Güzelmiş!
Ben de bu "suni çim" üzerine yapılan "suni tartışmaları" bir kenara bırakıp 19 Mayıs'a "halıyı" seren Hollandalı Greenfields şirketinin Türkiye temsilcisi Ünal Özüak ile "bizzat" görüşüp paslaştım…
"Suni çim ile halı saha birbirinden farklı. Halı saha beton üzerine bildiğimiz halıların serilmesi ve üzerine kum serpilmesiyle oluşturuluyor ki sporcu sağlığına çok zararlı" diyerek ilk pası yapıyor Özüak.
Peki ya suni çim? "Suni çim FIFA'nın 17 testinden geçen sentetik bir sistem. FIFA tarafından 1 ve 2 yıldızlı olmak üzere 2 ayrı stardardı var" diyor Özüak. Ankara 19 Mayıs, en üst standart olan 2 yıldızlı suni çime sahip.
Özüak, suni çimin kaynağını Hollanda'nın yediğini belirtirken, bir kasabanın sırf suni çimden geçindiğini belirtiyor. Greenfields'in yıllık cirosu ise 20 milyon euro. Elbette Çin de suni çime el atmış ancak orada üretilen malzemeler FIFA tarafından geçer not alamıyor.
Ankara 19 Mayıs Stadı'nın 600 bin euroya mal olduğunu belirtiyor Özüak: "19 Mayıs'ta ısıtma sistemi de var. Bu 200 bin euro ekstra maliyettir. Toplam 40 kilometreyi bulan borular döşendi. Isıtma gerektirmeyen sistemler 400 bin euroya yapılabilir."

Yıllık bakım 10 bin euro
FIFA'nın da deklere ettiği üzere suni çim doğal çimden çok daha ucuza maloluyor. Ünal Özüak, doğal çimin sadece yıllık bakımının 500 bin euroyu bulduğunu, suni çimin yıllık bakımının ise 10 bin euro civarında olduğunu söylüyor.
Suni çim sadece futbol sahalarında değil; golf, tenis ve halı sahalarla; park ve bahçeler başta olmak üzere bir çok alanda kullanılabiliyor.
Özüak, işi daha da ileri taşımak istiyor: "Örneğin otoban kenarları da suni çimle kaplasın. Belediyelere teklif görüyorum. Çünkü doğal çim için bir sürü masraf yapıyorlar."
Bu noktada araya girip ayağından topu alıyorum: "Aman Ünal Bey, kentlerde yeşil adına az buçuk bir otoban kenarları kaldı bari onlar doğal kalsın."
Ve fakat Özüak'ın golf sahaları için attığı pası memnuniyetle alıyorum: "Küresel ısınma su kaynaklarını olumsuz etkiliyor. Bu nedenle golf sahaları suni çimden yapılmalıdır." Elbette Özüak bir ticaret erbabı ve bunu talep ederken kendi kazancını da düşünüyor ama öne sürdüğü çevreci gerekçeyi de "pas geçmek" namümkün…
Türkiye'de Gençlik Spor Genel Müdürlüğü'ne bağlı yaklaşık 2 bin spor sahası var. Özüak, bunların büyük kısmının suni çimle kaplandığını ama çoğunun da FIFA ve UEFA standartlarına uygun olmadığını söylüyor.
Özüak, bunun yanı sıra memleket sathında 3-4 bine yakın da halı saha olduğunu ve bunların da spora elverişli zeminler olmadığını kaydediyor.
Ünal Özüak, Galatasaray'ın yaptırdığı yeni stadının zeminine de talip: "Stadın üstü kapatılacak. Ancak bunun için çatının büyük bir kısmı sabit kapalı olacak. Yani açılır kapanır kısım çok küçük olacak. Dolayısıyla doğal çimin sağlıklı kalması çok zor. Madem bu stadın üstü tamamen kapatılıyor o halde suni çim daha mantıklı bir seçim olur."
Özüak, bunun için stadı yapan Eren Talu'ya bir teklif götüreceklerini söylüyor. Ne var ki Özüak'ın büyük bir sıkıntısı var: "Eren Talu'ya ulaşamıyorum bir türlü. Bir görüşebilsek teklifi de yapacağım."

Metrekaresi 20-100 euro
Suni çimde kazanç metrekare üzerinden hesaplanıyor. Buna göre suni çimin metrekare fiyatları 20 ila 100 euro arasında değişiyor.
Türkiye, Norveç ve Rusya gibi ülkelerle birlikte 2004'te suni çim uygulaması için pilot ülke seçilmişti. İlk uygulama Denizli Atatürk Stadı'nda yapılacaktı anacak dönemin federasyon yönetimi ile Denizlispor yönetimi arasındaki çatışmadan ötürü proje uygulanamadı.
Futbolda suni çim kaçınılmazsa özellikle sert iklimli Doğu illerinden talep olması lazım. Ne var ki Özüak, henüz bir talep olmadığını söyleyerek, "Bizim önce bilinçlendirme yapmamız gerekiyor" diyor.
Türkiye'de suni çim üreten ve FIFA'dan onaylı iki firma var. PE-BA ve Nurteks. Henüz 2 yıldızlı sertifikaya sahip olmayan firmalar 1 yıldızlı ürünlerini yurtiçinin yanı sıra yurtdışına da satıyor.
Özellikle de büyük kentlerde giderek daralan "yaşam alanları"ndaki suni yeşilliğin payı artıyor. Yeşil çimin kokusunu pek alamasak da gözlerimiz oyalanıyor! "Hiç değilse futbol sahaları doğal yeşil kalsaydı. Bir bahar günü oynanan futbol maçında yeşil sahadan yükselen o çimen kokusu ne güzeldir. Ya da, yağmurlu bir günde üstü başı çamur içinde kalmış futbolcular da ne çok şey anlatır" diyerek Ünal Özüak'a uzun mu uzun romantik bir pas atıyorum.
Gülüyor. Bu arada telefonu çalıyor. Arayan arkadaşı "acilen suni çim" istiyor. Çünkü, üstleri başları çamur içinde kalıyormuş! Haliyle Ünal Bey bana dönüp "Gördün mü, bak seni tekzip ediyor arkadaşım" diyerek yine kahkahayı patlatıyor.

Doğal mı suni mi
Ama yine de bir "ara pas" yapıyor Ünal Bey: "Hem suni çim hem doğal çimin birlikte kullanıldığı uygulamalar da var." Ayrıca, bir gün "yeşil çimen kokusu" işini de çözebileceklerini söylüyor.
Elbette o da olur. Sinema sektörü de "koku efekti" üzerine çalışmıyor mu…
Neticede futbolun iki üst yapısı FIFA ve UEFA suni çime cevaz verdi. Hatta Güney Afrika'da yapılacak 2010 Dünya Kupası'nın bazı maçları suni çimde de oynatılabilir.
Futbol endüstrisinde yeni rekabeti doğal çimcilerle suni çimciler arasında olacak. Ancak futbolu bir numaralı spor endüstrisi yapan unsurları gözden kaçırmamalı. Bu oyunu bir numara yapan; yıllarca tartışılan hakem kararları, çizgiyi geçip geçmeyen toplar, yeri geldiğinde kar beyazında, yeri geldiğinde de çamur deryasında yani; "her zaman her şartta" oynanabilmesidir. Hayat gibi her şartta mücadeleyi barındıran bu oyunu "doğadan" ne kadar çok uzaklaştırırsak oyunun kendisine de ondan beslenen endüstriye de o kadar darbe vurur kanaatindeyim.
Rotariu'nun çamura saplanan topu ne kadar üzse de futbol öyle de güzeldir.
O nedenle, meşin yuvarlak mümkün olan yerde "doğal çimde" namümkün olan yerde de "suni çimde" oynansın...


SUNİ ÇİM SAHASI
Naylonu ve polietileni, yekpare bir sistem olarak dokuyan özel futbol çimi dokuma makinelerinde hazırlanıyor.

Sistem, suyu emen ve alt tabakaya kısa sürede geçiren bir yapıdadır.

Suni çim serilecek zemin önce "e-layer" denilen 2 cm'lik elastikiyet sağlayıcı kauçuk eriyiği uygulanıyor. Yani çim tartan pistin üzerine seriliyor.

Daha sonra suni çimin içerisi stabilizasyonu sağlamak için özel kesilmiş quvartz tabakayla dolduruluyor.
Son olarak da esnekliği sağlayan, kayma ve kesme hareketlerinde yaralanmaları önleyen yeşil granürler doldurulur.

1 ve 2 yıldızlı olmak üzere iki standart bulunuyor. 2 yıldızlı olanda üst düzey müsabakalar oynanabiliyor.
Kenan Başaran/referansgazetesi/spor