BİLARDO

[webmaster]

Reklam Alanı

BİLARDO
= o ns = />
Sayısal değerlere sahip ve önceden belirlenmiş disiplinlerde kapalı salonlarda genelde iki kişi arasınsa, çuha kapalı masa üzerinde, renkleri ve değerli değişik topların ıstakalar yardımıyla belirli şekillerde oynanmasına dayanan spor dalıdır.

Bilardo çok ileri yaşlarda (60-70) dahi başlanabilen ve hatta Dünya Şampiyonu olunabilen ender sporlardandır.

DÜNYADA BİLARDO

İcat edildikleri günden bu yana, her sınıftan amatör ve profesyonel oyuncunun ilgisini çekmiş olan bilardo oyunlarının, ilk kez 15 yy. ortalarında Fransa’da oynandığı sanılmaktadır. Ancak asıl yaygınlaşmaya başladığı dönem XIV. Louis’nin saltanat dönemidir.

16. ve 17 yy. İngiliz ve Fransız edebiyat ve tarih kaynaklarında, bilardoya ilişkin birçok değinmelere rastlanır. Zamanla özel bilardo masalarının yanı sıra, halka açık masalar da yaygınlaştı, hatta bu dönemde Charles Cotton, Compleat Gamester (1674, Kumarbaz El Kitabı) isimli eserinde “bilardo”ya da yer verdi.

Bilardo ilk şeklinde delikli masalarda oynandı. Karambol oyunun ortaya çıkması ise 18. yy’a rastlar. Istakalar da ilk zamanlar ucu kıvrık soparlar şeklindeyken, 18. yy’da bugünkü biçimini aldı. Kaymayı önlemek amacıyla ıstakanın ucuna tebeşir sürülmesi ve masaların kenarlarına kauçuk bantlar konması ise 19. yy’da gelenekleşti. John Turston adlı bir marangoz, modern bilardo masasının babası sayıldı. Onu yaptığı masa, 1851’de Büyük Sergi’de diğerleriyle yarışarak standart masa olarak seçildi. Victoria döneminde masalar çok süslü tahta oymalarla yapılırken, 22. yy’da da masalar yeşil çuha kumaşlarla kaplanarak bugünkü modern şeklini aldı ve 19. yy sonlarına değin fildişinden yapılan toplar da artık yerini sentetik toplara bıraktı.

Bilardo eski bir tarihi olmasına karşına, bilardo yarışmaları yeni yapılmaktadır. 1959’da kurulan ve Fransız bilardosunun dünyadaki en üst organı olan “Dünya Bilardo Birliği” çeşitli dünya şampiyonaları düzenler. Amatör ve profesyonel oyuncuları bir araya getiren Bilardo Birliği Yönetim Kulübü’nün, 1919’da birleştirilmesiyle oluşturulan Bilardo Birliği ve Yönetim Konseyi de İngiliz bilardo yarışmalarını yönetir. ABD’de çok sayıda yönetici kuruluş vardır. 1948’de faaliyet başlayan Amerika Bilardo Kongresi bunlardan biridir.

İyi bir bilardo oyuncusu olabilmek için hem zeka hem de beden olarak spora yatkınlık gerekir. Bilardoya yeni başlayan bir kişi işin başında kendi ıstakasına sahip olmalıdır. Önce iyi oyuncular seyredilerek, sonra eğer imkan varsa iyi bilardo oyuncusundan ders alınarak bu spor öğrenilebilir. Tabii ki bu spor da diğer sporla gibi çok çalışarak geliştirilir.

Temeldeki benzerliklerine rağmen oyun kurallarını içeren, farklı türde bilardo oyun kuralları, tüm dünyada ilgiyle oynanmaktadır. Örneğin İngiliz bilardosu ve Snooker Britanya Adaları’nda ve eskiden Britanya İmparatorluğu’na bağlı ülkelerde, Fransız bilardosu Kara Avrupa’sında, çeşitli delikli bilardo oyunları da ABD ve Japonya’da oldukça popülerdir.

TÜRKİYE’DE BİLARDO

Bilardo masaları ülkemizde 19. yy sonlarına doğru, sayıları çok az olarak ve ancak saray-konuklarda görülmeye başlanmıştır. Dönemin Harbiye Nazırı Enver Paşa bir bilardo tutkunu olup, onun özel ıstakası günümüze kadar gelişmiştir. Ayrıca Prens Halim de devrim usta bilardocusu olarak kabul edilmiştir. Bilardonun zamanla gençler arasında yaygınlaşması ile ticari amaçlı bilardo salonları açılmış ve ilk örneği Beyoğlu’ndaki Luxemburg Salonu olmuştur. Beş katlı bu salonda masaların altında bugünkü rezistans sistemi yerine mangal yakılmıştır.

1915-1935 yılları arasında; Bahriyeli Fuat ve Eczacı Hasan Beyler ile Luxemburg Salonu’nun kurucusu Sakallı Niko, 1935-1955 yılları arasınsa 1001 Ali Bey, Necmi Bey ve Aleko, 1955-1970 döneminde ise Plastin Doğan, Sadi Gürses, Sarkis Kalutsyan ve Oral Keçelioğlu gibi isimler dönemlerinin oynadıkları oyunla kendileriden sonraki kuşağa hocalık yapmış, ekol oluşturmuş önemli bilardo ustaları olmuşlardır.

Türkiye’de bilardo meraklılarının son yıllarda hızla artmasıyla birlikte, çeşitli amatör bilardo kulüpleri kurulmuş, modern bilardo faaliyetleri başlamıştır. Bağımsız Bilardo Federasyonu ise 1903 yılında kurulmuş ve ilk federasyon Başkanlığını Zeki Eke yapmıştır. Efes Pilsen’in düzenlediği “Grand Prix, İstanbul Uluslararası Bilardo Turnuvası”nın. Türkiye’de önemli bir yeri bulunmaktadır. Bu şampiyonaya, uluslararası alanda pek çok ünlü isim katılmakta ve şampiyonada alınan dereceler, dünya klasmanını etkilemektedir. Türk bilardocuları da, önce kendi aralarında daha sonra da dünyanın en ünlü bilardocularıyla karşılaşma olanağı bulmaktadır. 1993 yılında Türk ve dünya bilardosuna verdiği hizmet ve katkılardan dolayı Bora Karatay, Dünya Bilardo Birliğinin (BWA) kadrosuna seçilmiştir. Aynı yıl Dünya Şampiyonası ilk kez Türkiye’de, İstanbul’da yapılmıştır.

Başarılı bilardocularımızdan Semih Saygıner, 1994 Aralık atında Belçika’da yapılan BWA Dünya Bilardo Kupası’nın son ayağında aralarında R. Ceulemans’ın da bulunduğu rakiplerin arasından sıyrılarak Dünya 1’liği elde etmiş ve dünya klasmanında 3’lüğe yükselmiştir. Saygıner ayrıca 26 Haziran’da 11 vuruşta 45 sayı (4.090 averaj) ile 3 bant dünya rekorunu kırmıştır.
R PAGE-BREAK-BEFORE: always" clear=all>
KULLANILAN MALZEMELER

Bilardo oyunun malzemeleri masa, ıstaka ve toplardır.

Bilardo masası, etrafı kauçuk bantlarla çevrilmiş ve genellikle üç parçadan oluşan dikdörtgen şeklinde mermer bir zeminden oluşur. Bu bantlar ve mermer, yeşil/mavi renklerde, kaliteli bir çuha ile kaplanır. Masanın yüzeyini oluşturan bu çuha ne kadar düzgün kaplanmış ve kaliteli olursa topların hareketleri de o oranda kontrollü olur. Masanın boyutları değişik olmakla beraber, boyu her zaman eninin iki katıdır. 1,05x2,10-1,52x3,05 1,22 ve 2,44 gibi masanın yerden yüksekliği 0,80 m kadardır. Bilardo masasının düz olması çok önemlidir. Masadaki ufak bir eğim bile topların hareketlerin beklenmeyen sonuçlar doğurur. Bilardo masaları ahşap veya çelik konstrüksiyon olarak imal edilirler. Bilardo masalarının kauçuktan yapılmış bantlarla oluşturulan iç havuz ölçüleri (turnuva masalarında) 142x284 cm’dir. Bilardo masasının uzun kenarlarından birinde, sayı tabelaları bulunur ve oyuncular kaydettikleri sayıları burada belirtirler. Karambol adı verile Fransız bilardosu deliksiz masada, diğer delikli bilardo oyunları ise her köşesinde ve uzun kenarlarının ortasında, birerden toplam altı deliği bulunan masada oynanır.

Istaka, sopa kısmı diş budaktan sapı da ağır olmaması için abonazsan yapılan konik değnektir. Boyu yaklaşık omuz yüksekliğinde, ağırlığı da 450 gr kadardır. Istakanın ucuna bir deri parçası takılı ve vuruşların isabetli olması için bu deriye tebeşir sürülür. Bilardo, en az 3 top yardımıyla oynanır. Eskiden fildişinden yapılan toplar artık “crystallate” denilen sentetik maddeden yapılmaktadır. Topların çapı 61,5 mm’dir. Kuzey Amerika bilardosunda ise çaplar 54-57 mm’dir.

R PAGE-BREAK-BEFORE: always" clear=all>
BİLARDO DİSİPLİNLERİ

Bilardo disiplinler, delikli ve deliksiz bilardo olarak iki başlıkta toplanır.

Deliksiz ya da Fransız bilardosunda disiplinler: Karambol-Cadre 47/1, Cadre 47/2, Cadre 71/2, tek bant, üç bant ve artistik bilardo olarak oynanır.

Ayrıca deliksiz bilardoda 5 pinli bilardo Grazian ve pin karambolü olarak, deliksiz İtalayan bilardosu da vardır.

Delikli ya da Pool bilardosunda disiplinler 8 top-9 top, 14+1 olarak oynanır.

Snooker ve İngiliz karambolü de İngiltere’de yaygın ve popüler bilardo disiplinlerindendir. Diğer disiplinler delikli ve sabit pinli bilardo, golf bilardosu olarak oynanır.

Bunların dışında birden fazla disiplinle oynanan Biatlon, Tiratlon ve Poliatlon branşları vardır.

Triatlon 3 band – 5 pin bilardo ve karambol disiplinlerinden herhangi biri seçilerek oynanır.

Poliatlon ise karambol disiplinlerinden 5’i ile oynanır.

FRANSIZ BİLARDOSU

Deliksiz bilardo ya da 3 top disiplinli olarak da anılr. Bir topun diğer iki topa, direkt ya da band yoluyla temas ettirilmesiyle oynanan bir disiplindir. Sporcular dünden bugüne karambol disiplini adı altında oynadıkları bu deliksiz bilardoda, hem diğer disiplinleri de geliştirdiler hem de bu oyunda sergiledikleri yüksek performans ile tüm dünya bilardosuna mal olan ütsün teknikler getirdiler.

Amerikalı Willie Hoppe’un geliştirdiği seri Amerika tekniği ile karambol bilardocular distansı 400’lük bir partiyi tek ıstakada açıp kapatabilme becerisini elde ettiler. “Aso” denilen başlama vuruşu ile oyuna başlanan bu teknikte, band yardımcı olarak kullanılır ve kırmızı top banda yakın tutularak seri sürdürülür.

Karambol disiplini bilardonun alfabesidir. Bu disiplinde topların vuruş noktaları ve top hareketleri minimum seviyede incelenerek başlangıçta iyi bir temel oluşturabilir. Böylece karambol disiplini, daha ileri seviyede kullanılacak olan malzemeyi, sahayı ve platformu tanıma imkanı verir. Dünyanın tüm usta sporcularının kariyerlerine bakıldığında, hepsinin bilardoya bu disiplini öğrenerek ve bu disiplinin tüm branşlarında başarı sağlayarak günümüze geldikleri görülür. Zamanla sporcuların gösterdikleri üstün performans ve karambol disiplinlerinin zorluk derecesindeki azalma “Cadre” disiplininin gelişmesine yol açmıştır. Cadre 47/1, 47/2 ve 71/2 olarak üçe ayrılır:

Cadre 47/1 disiplini jünyörler seviyesinde 47/2 olarak oynanmaktadır. Bu disiplinde sporcu her sayı alışında kırmızıyı veya rakibin topunu başka bir bölüme taşımak zorundadır. Bu kategoride yarışmalar 250 sayı üzerinden oynanır.

Sporcu Cadre 71/2 disiplininde her bölümde bir sayı alabilir ikinci sayıda kırmızı veya diğer beyaz toptan biri bölüm dışına çıkmalıdır. Anker ve çizgi üstü kuralları 47/1 ve 47/2 disiplinlerinde olduğu gibidir. Her iki cadre türünde de turnuvalarda karambol aynen uygulanır. Kısa bantlarda oluşturulan karelerin kenar uzunluğu 47.333 cm’dir. Anker adı verilen ve kenar uzunluğu 17.8 cm olan kareler haricinde masada 6 adet kare ve 2 adet dikdörtgen oluşmaktadır. Cadre 47/1 ve 47/2 de 6 adet kare ve 3 adet dikdörtgen mevcuttur.

= v ns = :schemas-microsoft-com:vml" /></V:STROKE></V:LINE></V:STROKE></V:LINE></V:STROKE></V:LINE></V:STROKE></V:LINE></V:STROKE></V:LINE></V:STROKE></V:LINE> 35.5 cm 71 cm
</V:ROUNDRECT></V:OVAL></V:OVAL></V:RECT></V:LINE></V:LINE></V:OVAL></V:OVAL></V:OVAL></V:OVAL></V:OVAL></V:OVAL></V:OVAL></V:OVAL></V:OVAL>





R mso-ignore: vglayout" clear=all>
</V:STROKE></V:LINE></V:STROKE></V:LINE></V:LINE></V:LINE></V:OVAL></V:OVAL> 71 cm

</V:OVAL></V:OVAL></V:OVAL></V:OVAL></V:OVAL></V:OVAL></V:OVAL>
R mso-ignore: vglayout" clear=all>
Karambol disiplininde (142x284 cm) olan maç masasında taralı bölgelerde sporcunun 1 sayıdan fazla çekmesi yasaktır.

ÜÇBANT

Ülkemizde de yaydın olan üç bant bilardo dünyanın en zor ve en popüler disiplini olarak nitelendirilir. Bu bilardo disiplininde sporcunun topu en az üç bandı tamamlanmasından sonra sayı oluşabilmektedir.

Bilardo masası üzerindeki elmasların hesap tekniği olarak kullanıldığı bu disiplinde başarılı olabilmek için sporcunun; tüm vuruşu ve sayı tekniklerini iyi kullanabilmesi gerekmektedir.örneğin karot, sota, brikol, falso, sırt, kleps, amorti vuruş, plase vuruş ya da plase etmek gibi...

Bu disiplinde sporcular ya 50 sayı üzerinden maraton tabir edilen sistemde ya da 2 galibiyet ve 3 galibiyet seti olarak yarışırlar. 15 sayılık set sistemi ile turnuva düzenlenir.
R PAGE-BREAK-BEFORE: always" clear=all>
SNOOKER

İngiliz bilardosu olarak da tanımlanmaktadır. 360x183 cm ebadındaki en geniş tanınan bilardo ölçülerine sahiptir. Masanın yerden yüksekliği 75-80 cm’dir. Snooker masasının büyük olması nedeniyle sporcular uzanamadıkları vuruşları rotalarla gerçekleştirebilirler. 15 adet kırmızı, 6 adet renkli, 1 adet vuruş topu ve beyaz top olmak üzere 22 adet topla oynanır. Özellikle İngiltere’de sponsorların ve medyanın sahiplendiği, profesyonel ligi oldukça ilgi gören bilardo dalıdır. Renkli toplar sarı 2 puan, yeşil 3 puan, kahverengi 4 puan, mavi 5 puan, pembe 6 puan ve siyah 7 puandır. Oyun iki rakip arasında set sistemi ile oynanır 5 set alan oyuncu galip gelir.

ARTİSTİK BİLARDO

Bu disiplinde bilardo topuna yüksek hakimiyet ve aşırı darbe isteyen bir yetenek gereklidir. Seyri zevkli fakat icrası çok zor bir disiplindir.

Sporcunun her pozisyon için 3 buruş hakkı ve her sayının zorluk derecesine göre belirlenen puanı vardır.

Yarışmalar 68 figür üzerinden veya set sistemi ile oynanır.

REKORLAR

En Çok Şampiyon Olan Profesyonel:
1870 yılından bu yana yapılan Dünya Şampiyonluklarında, şampiyon unvanını en fazla kazanan 8 kez ile İngiliz John Roberts Jor. (1814-1419)’dur. Roberts, 1870-1871, 1875, 1877’de ikişer kez ve yine 1875’te Dünya Şampiyonu unvanını almıştır. Amerikalı William F. Hoppe (1887-1959) ise amerikan Bilardosunda, 1906 ve 1952 yılları arasında 51 kez Dünya Şampiyonluğu’na ulaştı. Ayrıca Fransız bilardosunda R. Ceulemans gösterdiği üstün başarılarla erişilmez bir şampiyon olurken üç bantta dünya sayı rekorunu (24 kez) kırdı.

En Çok Şampiyon Olan Amatör:
Dünya amatör şampiyonluğu ünvanında rekoru, 4 kez şampiyon olan Avusturyalı Robert James Percival Marshall (doğ. 1910) kırmıştır. Marshall 1936, 129,,938, 1951 ve 1962 yıllarında amatörler Şampiyonu olmuştur.

En Çok Dünya Şampiyonu:
Snooker’da Dünya Şampiyonluğu unvanını en çok Joe Davis kazanmıştır. 1927-1940 yılları arasında devamlı şampiyon olan Davis, 1946’da da bu başarısını sürdürünce toplam 15 Dünya Şampiyonluğu kazanmıştır. 1963 yılından bu yana yapılmakta olan Amatör Snooker şampiyonlarında en fazla unvanı ise 1963 ve 1966’da İngiliz Gary Owen ile 1972 ve 1974’te yine İngiliz Ray Edmonds almıştır.

Bayanlarda en Çok Şampiyon:
İngiliz Moureen Baynton, 1954 ile 1968 yılları arasında 8 kez şampiyon olarak, bu alanda bir rekor kırarken aynı zamanda bilardoda da 7 kez şampiyonluk kazandı.

İZ BIRAKANLAR

BITALIS, Richard 9 kez Fransa Şampiyonu olan Bitalis 1989 Anvers Dünya Kupası’nı ve 1990 İstanbul Efes Pilsen Grand Pirx’sini kazasndı.

BLOMDAHL, Trobjörn 1988 Dünya Kupası birincisi, 9 kez İsveç, üç kez Avrupa, 3 kez Dünya Şampiyonu, 1987, 1989, 1990 Dünya Kupası ikincisi, 1991 Paris ve 1991 Seul Dünya Kupası birinciliğini de kazandı.

CEULEMANS, Raymans 1986, 1987, 1990 Dünya Kupası birincisi, 54 kez Belçika, 33 kez Avrupa, 33 kez Dünya Şampiyonu olan Ceulumans, 1990 Paris Grman Open birincisi ve 1991 Seul Dünya Kupası birinciliğini de kazandı.

COMORI, Junichi 4 kez Japonya Şampiyonu, 1987 Berlin Dünya Kupa Birincisi 1987 1988, 1991 Dutch Open Grand Pric birincisi, 1989 German Open birincisi ve 1991 İstanbul Grand Prix ikincisidir.

DIELIS, Ludo 1989 Dünya Şampiyonu, 2 kez Belçika, 2 kez Dünya Şampiyonu ve 1990 Berlin Dünya Kupası birincisidir.

DOĞAN, Platin 1933 yılında Rize’de doğdu. Tekniği çok iyi olan ve 15 seneye yakın bir süre hiç yenilmeyen, çok hırslı bilardocumuzudur. Amerikan seri sistemini ülkemizde ilk uygulayanlardan bir olan Platin Doğan ıstakada 1865 sayı çekebilen usta bir karambolcu ve iyi bir kombine ustasıdır. Dünyanın en iyi bilardo masası üreticilerindendir. 1995 Hilton Dünya Kupası’da Platin Doğan’ın masaları Dünya Bilardo Birliği tarafından dünyanın en iyi masaları seçilmiştir.

EKE, Zeki 1947 yılında Bursa’da doğdu. 1910’de A.Ü. Siyasal Bilgiler Fakültesine girdi. 1989’da Bursa Yıldırım Belediye Başkanı seçildi. Belediye başkanlığı görevini yürütürken Bursa’da “Bilardo Günleri” adı altında üç kez Türkiye Şampiyonası organize ev sahipliği yaptı. 109 Aralık 1993’te Spordan Sorumlu Devlet Bakanı Şükrü Erdem tarafından Federasyon Başkanı olarak atandı.

EMEK, Mustafa 1957 yılında İstanbul’da doğdu. Türk bilardosunun ustalarından olan Emek’in 1991 üç bant Türkiye Şampiyonluğu vardır.

ERK, Ali Binbir lakabı ile tanındı. 1910’da doğdu. Bilardo sporunu çok ileri yaşlarına kadar sürdürdü. Çok hırslı bir oyuncu olan Ali Bey, Eczacı Hasan Bey’in öğrencisiydiç

GÜRSES, Sadi Bilardo oyun tekniği, yaratıcı zekası, eğitmenliği ile döneminin önemli isimlerindendir. Uzun yıllar bilardo salonu işletmeciliği de yapan Sadi Gürses, sayısız öğrenci yetiştirdi.

HASAN BEY, Eczacı Devrinin en iyi açık sayı ustasıydı. Tam anlamıyla bir maç oyuncusu olan Hasan Ney, Prens Halim’in öğrencisiydi.

JASPERS, Dick 3 kez Hollanda şampiyonu. 1990 Oosterhout Grand Prix birincisi be 1991 Dünya kupası birincisi oldu.

KALUTSYAN, Sarkis Açık sayıda usta bir oyuncuydu. İstanbul Üç bant ve Karambol şampiyonlukları da bulunan Sarkis, döneminin yenilmez armadasıydı.

KARATAY, Bora 1940 yılında Konya’da doğdu. Bilardoyu ve ekolünü Avusturya’da akademik olarak öğrenen Karatay Avusturya Milli Takımı’na kadar yükseldi. Düzenlediği organizasyonlarla ve yetiştirdiği öğrencilerle modern bilardonun Türkiye’de tanınması ve öğrenilmesinde büyük katkıları oldu. Profesyonel kariyerlerini BWA Türkiye Başkanı ve organizatör olarak sürdürmektedir.

KÖKSAL, Avni 1951 yılında Zonguldak’ta doğdu. Bilardoya 1970 yılında Bora Karatay’ın öğrencisi olarak başladı. 1983-86-88 senelerinde Türkiye 3 Bant Bilardo Şampiyonu oldu. Bilardo Federasyonu Yönetim Kurulu Üyeliği görevinde bulundu.

NİKO, Sakallı Bilardonun temel disiplini olan Karambol ve 3 bantta büyük bir ustaydı. Amerikan serisinin ülkemizdeki ilk uygulayıcılarındandı.

PAMUK, Hasan 1956 yılında İstanbul/Adalar’da doğdu. Bilardoya 1991 yılında Nokta Bilardoda Sadi Hoca’nın yanında başladı. 1992’de deniz kaptanlığından ayrılarak Bora Karatay’la üç banta geçti. 1994 yılında İvan Simonis Türkiye 1.si, Atatürk Gençlik Kupası Türkiye Şampiyonası 3.sü, Dünya Kupası 6.sı oldu. Bilardo Federasyonu Eğitim Kurulu Başkanlığı görevini yaptı.

S AYGINER, Semih 1964 yılında Adapazarı’nda doğdu. 17 yaşında katıldığı İstanbul Şampiyonasında ilk başarısını elde etti. Daha sonra uluslararası alanda kendini gösterdi. 1991 German Open ve 1991 İstanbul Efes Pilsen Grand Prix 9.su ve 1992 yılında Berlin’de Dünya Şampiyonu Ceulemans’ı 3-0 mağlup ettiği turnuvada Dünya 8.si oldu 1993’te Berlinde Dünya 3.lüğünü elde etti. “3 Bant” denilen klasik Avrupa bilardosunun en iyilerinden olan saygıner, 1994 Dünya Bilardo Kupası’nda 1. gelerek dünya klasmanında 8.likten 3.lüğe yükseldi. 1996-1997 yılları arasında Bilardo Federasyonu Başkanlığı yaptı.

ZANETTİ, Marco 5 kez İtalya Şampiyonu, 1990 Dünya Kupası birincisi, 1990 İstanbul Efes Pilsen Grand Prix ikincisi oldu.
<P style=