Çoklu Branş Yetenek Belirleme ve Geliştirme Üzerine Bir Pilot Çalışma

[binali]

Reklam Alanı

Çoklu Branş Yetenek Belirleme ve Geliştirme Üzerine Bir Pilot Çalışma

Murat Bilge *
Gökhan Deliceoğlu *
Şenay Bağdatlı *
Murat Uygurtaş **
Özge Çalışkan *

* Kırıkkale Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Yüksekokulu
** Hacettepe Üniversitesi Spor Bilimleri ve Teknolojisi Yüksekokulu

ÖZET:
Sporla ilişkili hareketler döneminin hemen başında başlatılan branş antrenmanlarının, çocukların genel sportif eğitimi eksik almalarına yol açtığı düşüncesiyle pilot bir çalışma başlatılmıştır. 5-6 yaşlarında projeye kabul edilen çocuklara branşlaşma yaşlarına kadar genel bir sportif eğitimle beraber, takım sporları, bireysel sporlar ve rekreatif sporlar düzenli olarak uygulatılacaktır. Periyodik olarak yapılan antropometrik ve fiziksel testlere ilave olarak branş yetenek testleri de kapsama alınacaktır. Boylamsal çalışma sonucu objektif verilerle branş önerileri getirilecektir. Aynı anda kontrol grubu ölçümleri de gerçekleştirilecektir.

ANAHTAR SÖZCÜKLER: Yetenek Belirleme, Çoklu Branş.

ANA METİN:

Çocukların kendi yaş gruplarında, ortalamanın üzerinde sahip oldukları antropometrik, motorik, fizyolojik, psikolojik özellikler bütünü olarak tanımlanan “yetenek” kavramı; elit sporcu yetiştirebilmek için yapılan “Yeteneğin Belirlenmesi”, “Yeteneğin Tanımlanması”, “Yeteneğin Aranması”, “Yeteneğin Geliştirilmesi”, “Yetenek Seçimi” gibi başlıklar altında, spor bilimcilerinin ve uygulayıcıların önemli çalışma başlıklarından biri olmuştur (Sevim 2002, Karl 2001, Muratlı 2007, Leblanc 2005).
Spora başlama ya da branş antrenmanlarına başlama yaşları, ülkemizde literatür bilgilerinden çok daha önlere çekilmiştir. Bu saptama da bizi; antrenmanın “Çok Yönlü Gelişim İlkesi” ‘ ni tekrar gözden geçirmeye yönlendirmiştir (Bompa 2005). Spora, branş antrenmanlarıyla başlayan çocuklarda, genel sportif eğitimin yetersiz gelişimi ve aynı zamanda “Oyun ve Eğlence” kavramlarından uzak antrenman içerikleri, sporda kesintiye sebep olabildiği gibi, performans yaşlarına gelen sporcularda da istendik hareket gelişiminde yetersizlikler görülebilmektedir (Graham 1993, Naspe 2005, Dekoven 2005, Byl 2007, Byl 2004, Cahill 1993).
Bu sebeple çocuklarda “Çoklu Branş Yetenek Belirleme ve Geliştirme” hedefli bir proje başlatılmıştır. 5-6 yaşlarında projeye kabul edilen çocuklara haftada 90’ar dakikalık 3-4 antrenman seansında, Tablo 1’de görülen oranlar doğrultusunda 45’er dakikalık bölümlerde temel sporlar (Atletizm – Cimnastik – Yüzme ), takım sporları (Basketbol, Futbol, Hentbol, Voleybol), Bireysel sporlar (Raket sporları, yakın temas sporları), Fitness-Wellness aktiviteleri (Yoga, Pilates, Bale, Eşli Dans, Fitness) ve Rekreatif etkinlikler (Satranç, Dart, Bocce, Paintball, Tırmanma Duvarı) yaptırılmaktadır.
Altı ayda bir Tablo 2-3’de görülen antropometrik ölçümler ve motorik performans testleriyle çocukların;

a.) Bir önceki ölçümlere göre gelişimleri
b.) Kendi kronolojik yaş grupları içerisindeki yeri
c.) Uluslararası normatif değerler içerisindeki yeri, belirlenmesi planlanmış, ilk ölçümler alınmıştır (ACSM 2000, ACSM 2001, Açıkada 2008, Kamar 2003, Küçük 2009, Tutkun 2007) .
Dört ya da beş periyodik ölçüm devamında da, branşlara yönelik yetenek belirleme testlerine yine periyodik olarak tabi tutulacak olan çocukların, 11-12 yaşlarına geldiklerinde özellikle takım sporlarına yönlendirmek için objektif kapsamlı bireysel verilerine ulaşılacaktır (Trnicic 2008, Mujika 2009, Mohammed 2009, Gabbet 2007, Bailey 2009).
Bu aşamada da çocuğun, ailesinin ve proje ekibinin, eldeki veriler eşliğinde olası vereceği branş kararı, yine proje ekibinin yönlendirmesiyle “kulüpleşme” ile noktalanacak, ama ölçümler devam ettirilecektir.
Çalışmada 2 adet kontrol grubu planlanmıştır. Birinci kontrol grubu, erken branş antrenmanına başladığı düşünülen bir grup olacaktır. İkinci kontrol grubu da düzenli olarak sportif aktivitelere katılmayan aynı yaş grubu çocuklar olacaktır (Jimenez 2008).
Bu projenin birincil hedefi, çocukların kendi yaş gruplarına özgü fiziksel aktiviteleri “Oyun” formatında ve uzmanlar eşliğinde uygulaması sağlanarak hareket eğitimine gönüllü ve etkin katılmasıdır. Diğer hedef de, henüz ülkemizin özellikle takım sporlarında “Olimpiyatlar”’da temsil edilemediği düşünülürse, boylamsal bir “Yetenek Geliştirme Modeli” ile bu konuya katkı sağlayabilme düşüncesidir.





1. ACSM’S GUIDELINES FOR EXERCISE TESTING AND PRESCRIPTION, Lippincott Williams & Wilkins, 6. Baskı, USA, 2000.
2. ACSM’S RESOURCE MANUEL, Lippincott Williams & Wilkins, 4. Baskı, USA, 2001.
3. AÇIKADA C., Atletizm Yetenek Modeli Raporu, Atletizm Federasyonu Eğitim Kurulu Yayınları;2, Ata Ofset, Ankara, 2008.
4. BAILEY R. et all, Talent Development in Physical Education: A National Survey of Policy and Practise in England, Physical Education and Sport Pedagogy, 14 (1); 59-72, 2009.
5. BOMPA T.O., CARRERA M.C., Periodization Training For Sports, Human Kinetics, USA, 2005.
6. BYL J. et. all, Chicken and Noodle Games, Human Kinetics, USA, 2007.
7. BYL J., 101 Fun Warm Up and Cool Down Games, Human Kinetics, USA, 2004.
8. CAHILL B.R., PEARL A.J., Intensive Participation in Children’s Sports, Human Kinetics, USA, 1993.
9. DEKOVEN B., Junkyard Sports, Human Kinetics, USA, 2005.
10. GABBET T. et all, The Use of Physiological, Anthropometric and Skill Data To Predict Selection in a Talent Identified Junior Volleyball Squad. Journal of Sport Sciences, 25(12); 1337-1344, 2007.
11. GRAHAM G. et. all., Children Moving, Mayfield Publishing Company, USA; 1993.
12. JIMENEZ I.P., PAIN M.T., Relative Age Effect in Spanish Association Football. Journal of Sport Sciences, 26 (10); 995-1003, 2008.
13. KAMAR A., Sporda Yetenek Beceri Performans Testleri, Nobel Yayın, Ankara, 2003.
14. KARL K., Sporda Yetenek Arama, Seçme ve Yönlendirme, Bağırgan Yayınevi, Ankara, 2001.
15. KÜÇÜK V., Futbolda Yetenek Seçimi, TFF Eğitim Yayınları, 1. Baskı, İstanbul, 2009.
16. LEBLANC J., DICKSON L., (Çeviri; Gül G.), Çocuklar ve Spor, Bağırgan Yayınevi, Ankara 2005.
17. MOHAMMED H. et all, Anthropometric and Performance Measures fort he Development of a Talent Detection and Identification Model in Youth Handball, Journal Of Sport Sciences, 27 (3); 257-266, 2009.
18. MUJIKA I. et all, Fitness Determinants of Success in Men’s and Women’s Football. Journal of Sport Sciences, 27 (2); 107-114, 2009.
19. MURATLI S., Çocuk ve Spor, Nobel Yayın, 2. Baskı, Ankara, 2007.
20. NASPE, Physical Best Activity Guide, Human Kinetics, USA, 2005.
21. SEVİM Y., Antrenman Bilgisi, Nobel Yayın, 1. Baskı, Ankara, 2002.
22. TRNICIC S. et all, Player Selection Procedures in Team Sport Games, Acta Kinesiologica 2 (1); 24:28, 2008.
23. TUTKUN E., Futbolda Yetenek Seçim Modelleri, Akademi Yayıncılık, 1. Baskı, İstanbul, 2007.